اگر یکی از طرفین عقد، منکر اقاله شود، طرف دیگر میتواند برای اثبات اقاله ، با مراجعه به دادگاه حقوقی، لایحه اقاله را تقدیم کند. اقاله عمل حقوقی است که موجب سقوط تعهدات و انحلال عقد میشود. زمانی که دو طرف برای هدف مورد نظر خود، عقدی را امضا میکنند، این عقد دارای آثاری برای آنها خواهد بود. اگر طرفین متوجه شوند با وجود این عقد، خواسته آنها محقق نمیشود، میتوانند با توافق یکدیگر، آن را بر هم بزنند. در نتیجه، آثار این عقد برای طرفین از بین میرود. به برهم زدن و از بین رفتن عقد با توافق و رضایت طرفین، اقاله یا تفاسخ گفته میشود.
به دلیل اینکه اقاله با توافق و رضایت طرفین انجام خواهد شد، نیازی به مراجعه به دادگاه نیست. خواهان زمانی برای اثبات اقاله به دادگاه مراجعه میکند که طرف مقابل بر خلاف واقعیت، اقاله را انکار میکند. در این حالت، خواهان با مراجعه به دادگاه، از قاضی تقاضا میکند تا به این پرونده رسیدگی کند. اگر خواهان بتواند تحقق اقاله را در دادگاه ثابت کند، قاضی به نفع او رأی میدهد.
اگر عقدی با اقاله برهم خورده باشد، تعهدات طرفین آن نیز از بین میرود. گاهی ممکن است بعد از توافق هر دو طرف و وقوع اقاله، یکی از طرفین شرایط بهم خوردن عقد لازم را نداند و اقدام مناسب را انجام ندهد. در این حالت، شخصی که ادعا میکند، عقد آنها با اقاله منحل شده است، با مراجعه به دادگاه و تقدیم لایحه اقاله این موضوع را مطرح میکند. به عنوان مثال، دو نفر با یکدیگر عقد بیع را برای خانهای منعقد میکنند. به موجب این عقد، یکی از طرفین به عنوان فروشنده، خانه خود را به طرف مقابل، یعنی خریدار میفروشد. هر دو طرف بعد از گذشت ۱ ماه، از این خرید و فروش پشیمان میشوند. سپس با توافق و تراضی، عقد را اقاله میکنند.
با اقاله، عقد بیع منحل میشود و خانه به فروشنده و پول به خریدار پس داده میشود. ممکن است بعد از وقوع اقاله، یکی از آنها از پس دادن خانه یا پول به طرف مقابل خودداری کند. در این حالت شخصی که خواهان اقاله است، تلاش میکند وقوع اقاله را در دادگاه ثابت کند. قاضی با بررسی دلایل و مدارکی که ارائه شده است، رأی مناسب را صادر میکند.
مراجعه به دادگاه و تقدیم لایحه اقاله به دو شیوه امکانپذیر است.
شیوه اول این است که خواهان برای اثبات اقاله، به دادگاه نخستین مراجعه کند. یعنی او به عنوان خواهان به دادگاه مراجعه خواهد کرد و وقوع اقاله را ثابت میکند. شیوه دوم در مواقعی است که شخصی به عنوان خوانده و برای دفاع از خود، موضوع اثبات اقاله را مطرح کند. مانند اینکه یکی از طرفین عقد، بدون در نظر گرفتن اقاله، با مراجعه به دادگاه الزام طرف دیگر به انجام تعهد را بخواهد. در این حالت، خوانده این پرونده برای دفاع از خود، باید ثابت کند که عقد بین او و طرف مقابل، اقاله شده است. اگر او بتواند وقوع اقاله را ثابت کند، قاضی به نفع او حکم صادر خواهد کرد.
فرض کنید شخصی به موجب عقدی متعهد میشود که در روستایی، یک مدرسه را برای طرف مقابل بسازد. بعد از گذشت ۱ ماه، یکی از افراد روستا خانهای را به عنوان مدرسه در اختیار دانشآموزان قرار میدهد. سپس شخصی که دستور احداث مدرسه را داده بود، با مراجعه به شخص سازنده، این موضوع را مطرح میکند. آنها با رضایت و توافق یکدیگر، عقدی که منعقد کرده بودند را، اقاله میکنند. در این حالت، تعهدات شخص متعهد در مقابل طرف دیگر این عقد، از بین میرود. بعد از مدتی این شخص در دادگاه علیه متعهد اقدام میکند و از قاضی، الزام او را به ایفای تعهدات درخواست خواهد کرد. در این حالت، متعهد تلاش میکند که به عنوان خوانده این پرونده، برای دفاع از خود، با تقدیم نمونه لایحه اثبات اقاله و ارائه مدارک و دلایل، وقوع اقاله را ثابت کند.
برای وقوع اقاله لازم است که طرفین، اهلیت، قصد و رضا داشته باشند. یعنی اگر شخصی در حالت مستی یا بیهوشی یا خواب، عقد لازمی را اقاله کرده باشد، این اقاله قابل قبول نخواهد بود. علاوه بر این، لازم است که موضوع اقاله معین و معلوم باشد. اگر طرفین عقدی را درباره چند موضوع، با یکدیگر منعقد کرده باشند، باید موضوع اقاله به صورت شفاف مطرح شود.
اقاله موجب از بین رفتن تعهدات و آثار عقد میشود. اقاله عملی است که برای عقود لازم کاربرد دارد و ممکن است به صورت کتبی یا شفاهی صورت بگیرد. در واقع، اقاله با هر لفظ یا فعلی که موجب بر هم زدن عقد شود، قابل قبول است. اقاله شفاهی موجب مشکلاتی برای طرفین میشود زیرا ممکن است که طرف دیگر، این موضوع را فراموش کند یا به علت اختلاف با طرف مقابل علیه او در دادگاه اقدام کند. کاربرد لایحه اقاله در جایی است که شخصی قصد دارد، وقوع اقاله را در دادگاه ثابت کند. او باید با ارائه مدارک و دلایل مناسب، قاضی را مجاب کند تا به نفع او رأی دهد.
فرض کنید شخصی به موجب عقد اجاره، یک زمین زراعی را از موجر اجاره میکند. او بعد از مدتی متوجه میشود که توانایی زراعت در این زمین را ندارد و به همین دلیل، به صاحب زمین مراجعه میکند و این موضوع را با او در میان میگذارد. در نهایت، آنها با رضایت و توافق یکدیگر، عقد اجاره را به صورت شفاهی اقاله میکنند. بعد از مدتی، مستاجر بدون در نظر گرفتن اقاله، به دادگاه مراجعه و علیه موجر اقدام میکند. او مدعی میشود که این زمین را اجاره کرده است ولی موجر زمین زراعی را به او تحویل نمیدهد. در این حالت، موجر برای دفاع از خود، لایحه دفاعیه اثبات اقاله را به دادگاه تقدیم میکند. او با معرفی شهودی که در زمان اقاله شفاهی، حاضر بودند، تلاش میکند وقوع اقاله را ثابت کند.
برای تنظیم لایحه اقاله، ابتدا مشخصات خود و طرف مقابل را بنویسید. پس از آن، در مورد عقدی که صورت گرفته است و آثار آن توضیح دهید. سپس دلایل و توافقات خود را به طور کامل بیان کنید. توضیحات شما باید به صورت کوتاه، مختصر و بدون ابهام باشد. به طوری که هر کس آن را بخواند، در جریان موضوع پرونده قرار بگیرد. دلایل شما باید به صورت تیتروار و به ترتیب اولویت نوشته شود. یعنی از مهمترین دلیل، شروع به نوشتن کنید. دلایلی که نوشته میشود؛ باید محکمهپسند و قانعکننده باشد. به گونهای که قاضی مجاب شود، به نفع شما رای دهد. در متن نمونه لایحه اقاله ، از مواد قانونی مناسب، قواعد فقهی، نظریههای مشورتی و آراء وحدت رویه استفاده کنید. در انتها خواسته اصلی خود، مبنی بر اثبات اقاله را بنویسید. قاضی پس از بررسی این پرونده، حکم مناسب را اعلام میکند.
زمانی که عقدی، اقاله شده باشد، شما میتوانید ضمن تقدیم لایحه اقاله برای اثبات ادعای خود، مدارک و دلایل مناسبی را به دادگاه ارائه دهید. اگر اقاله به صورت کتبی یا ضمن عقد دیگری صورت گرفته باشد، میتوانید با ارائه مدارک، ادعای خود را در دادگاه ثابت کنید. چنانچه وقوع اقاله به صورت شفاهی باشد، میتوانید با معرفی شهود یا تنظیم استشهادیه، این موضوع را در دادگاه ثابت کنید. قاضی با بررسی این پرونده، تصمیم مناسب را اعلام میکند.
یکی از مهمترین سوالاتی که در رابطه با پیگیری مسائل حقوقی و قانونی پرسیده میشود؛ این سوال است که در صورت نیاز، باید از چه اشخاصی کمک بگیریم و چه اشخاصی در خصوص این مسائل، برای ارائه مشاوره صلاحیت دارند؟ در پاسخ باید توضیح دهیم که بدون شک، متخصصان هر حوزه، بهترین راهنمایان و مشاوران خواهند بود. به همین ترتیب، در رابطه با مسائل حقوقی و قانونی، مناسب است که با مشاوران حقوقی مجرب و وکلای پایه یک دادگستری گفتگو کنید. برقراری این ارتباط، با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی ، به سهولت میسر خواهد شد. برای بهره مندی از این خدمات، میتوانید بدون محدودیت درخواستتان را ثبت کنید.
علاوه براین، نوشتن و تهیه لایحه نیز اهمیت زیادی دارد. برای رسیدگی به این مساله نیز، میتوانید از خدمات تنظیم لایحه بهره ببرید.
ثبت نظر یا سوال