لایحه تمکین مطابق با چه قوانین و قواعدی نوشته می‌شود؟

لایحه تمکین یکی از مهم‌ترین لوایح در مسائل خانواده است. این لایحه در بیشتر موارد توسط مرد تنظیم می‌شود و عموما به دادگاه خانواده تقدیم خواهد شد. تمکین در لغت به معنی اختیار دادن به دیگری است. این واژه در بیان حقوقی، معنی دیگری دارد و به معنی ایفای تکالیف زناشویی در زندگی مشترک توسط خانم است. خانم و آقا بعد از ازدواج، حقوق و تکالیفی در مقابل یکدیگر دارند. یکی از تکالیف خانم، تمکین از مرد است. تمکین یعنی خانم در زندگی از مرد اطاعت کند و وظایفش را به درستی انجام دهد و نیاز‌های همسرش را تامین کند. اگر خانم هریک از این تکالیف یا تمام آن‌ها را انجام ندهد، مرد می‌تواند لایحه تمکین عام ، لایحه تمکین خاص یا هر دو را با هم در یک لایحه کلی بنویسد و به دادگاه تقدیم کند.

بررسی مساله حق حبس و ارتباط آن با نمونه لایحه تمکین

یکی از حقوقی که خانم پس از ازدواج دارد، حق حبس است. حق حبس یعنی اگر مهریه خانم، حال و عند المطالبه باشد، خانم می‌تواند تا زمانی که شوهرش این مهریه را به ایشان نپردازد، هیچ نوع تمکینی از مرد نداشته باشد. مرد در این شرایط، موظف است به همسرش نفقه بدهد و نمی‌تواند با تنظیم لایحه تمکین عام یا لایحه تمکین خاص و تقدیم آن به قاضی، تقاضای اجبار خانم به تمکین را داشته باشد. البته توجه داشته باشید که استفاده از حق حبس توسط خانم، مشروط به این است که خانم پس از عقد به منزل شما مراجعه نکرده باشد، زندگی مشترک را آغاز نکند و هیچ یک از وظایف عام و خاص خود را انجام ندهد. اگر خانم حتی یکی از وظایفش را انجام دهد، پس از آن دیگر این امکان را ندارد که با استناد به حق حبس از شما تمکین نکند. مثلا، اگر خانم پس از عقد از شما تمکین خاص نکرده باشد ولی به منزل شما بیاید و چند روز پیش شما بماند؛ بعد از آن نمی‌تواند از شما تمکین نکند. در غیر این صورت، شما می‌توانید با تنظیم نمونه لایحه تمکین و تقدیم آن به دادگاه، تقاضای رسیدگی به این مساله را داشته باشید.

مواد قانونی مرتبط با نمونه لایحه تمکین

در رابطه با مساله تمکین، قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده مواردی را مقرر کرده‌‌اند که بیانگر وظیفه خانم به تمکین از مرد است و چنانچه بخواهید لایحه تمکین عام یا لایحه تمکین خاص تنظیم کنید، اشاره به این مواد قانونی نیز مفید است.

قانون مدنی و نمونه لایحه تمکین

در این بخش به قوانینی از قانون مدنی اشاره خواهیم کرد:

مواد 1102، 1103، 1104 و 1105 قانون مدنی

بر اساس این مواد قانونی، پس از عقد ازدواج، حقوق و تکالیف متقابل خانم و آقا به وجود می‌آید و مهم‌ترین وظیفه خانم تمکین از مرد است. طبق این مقررات، ریاست زندگی مشترک با مرد است و خانم وظیفه دارد از شوهرش اطاعت کند و معاشرت و اخلاق خوبی با مرد داشته باشد و جهت استحکام زندگی مشترک و حفظ بنیان خانواده تلاش کند.

مواد 1108، 1114 و 1117 قانون مدنی

بر اساس این مواد قانونی، اگر خانم بدون هیچ دلیل موجه و قانونی از مرد تمکین نکند، شایستگی دریافت نفقه را ندارد. به علاوه، خانم باید در منزل شوهر زندگی کند و اختیار تعیین منزل نیز با مرد است، مگر اینکه مرد اختیار تعیین مسکن را به خانم بدهد. به علاوه اگر خانم شاغل باشد و مرد این شغل را از هر لحاظ به مصلحت خانم و خانواده نداند یا معتقد باشد که این شغل به آبرو و حیثیت خانم لطمه می‌زند؛ در این حالت می‌تواند مانع فعالیت همسرش و انجام آن شغل شود.

قانون حمایت از خانواده

طبق ماده 53 این قانون نیز مرد تنها در صورت تمکین خانم موظف است که به ایشان نفقه بدهد و اگر آقا بتواند این مساله را در دادگاه ثابت کند که خانم بدون دلیل موجه، وظایفش را انجام نمی‌دهد، هیچ گونه مجازات قانونی برای ندادن نفقه به همسر، متوجه مرد نیست.

نظریه وحدت رویه شماره 718 هیات عمومی دیوان عالی کشور مورخ 30/03/1390

به موجب این نظر که در رابطه با استفاده از حق حبس مهریه توسط خانم و تمکین نکردن از شوهر بیان شده است، اگر خانم بعد از عقد ازدواج هریک از وظایفش را در برابر همسر انجام دهد، بعد از آن دیگر نمی‌تواند به استناد حق حبس از شوهرش تمکین نکند. در این رابطه هیچ تفاوتی بین تمکین خاص و عام نیست. بنابراین، اگر خانم فقط به منزل شوهر برود و بخشی از وظایفش را انجام بدهد اما تمکین خاص یعنی رابطه زناشویی با مرد نداشته باشد، در این شرایط هم حق استفاده از حق حبس را نخواهد داشت و نمی‌تواند از مرد تمکین نکند.

مدارک و دلایل مرتبط با نمونه لایحه تمکین

پس از تنظیم متن لایحه و ذکر مواد قانونی، در صورتی که دلایل، مدارک و شواهدی دارید که در اثبات ادعای شما درباره این موضوع موثر است، به منظور اعتبار بیشتر این لایحه به آن نیز استناد کنید. مثلا، اگر شما به خانم اظهار نامه‌ای درباره تمکین و بازگشت به منزل داده‌اید، این موضوع را در لایحه بنویسید. یا اگر شهودی دارید و آن‌ها شهادت می‌دهند که همسر شما مدت طولانی بدون دلیل موجه منزل مشترک را ترک کرده است؛ اسامی و مشخصات شهودتان را در لایحه بنویسید. شما همچنین می‌توانید استشهادیه محلی تهیه کنید و به امضای شهود برسانید و این استشهادیه را به لایحه پیوست کنید.

قواعد فقهی و نمونه لایحه تمکین

در این بخش از مقاله به بررسی قواعد فقهی می‌پردازیم که در تنظیم این لایحه تاثیر گذار هستند. این قواعد، احکام کلی هستند که این موارد خاص نیز با استناد به آن‌ها استنباط می‌شود.

قاعده لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام ( قاعده لا ضرار)

این قاعده بیانگر نفی هرگونه ضرر و زیان در دین اسلام است که تمکین نکردن یکی از مصادیق ضرر به مرد و زندگی مشترک است.

قاعده لزوم

این قاعده به معنی لازم دانستن کاری به عهده شخص است که پس از ازدواج، تمکین خانم از شوهرش لازم است.

آیات قرآن و نمونه لایحه تمکین

در قرآن نیز به مساله ضرورت تمکین اشاره شده است که به نمونه‌ای از آن اشاره می‌کنیم.

«الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ…وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا »

در این آیه به ضرورت اطاعت خانم از مرد و تمکین از ایشان اشاره شده است.

روایات اسلامی و نمونه لایحه تمکین

در این قسمت، روایاتی از معصومین را ذکر می‌کنیم که در رابطه با وظیفه زن به تمکین از مرد و میزان اهمیت این تکلیف است.

امام صادق (ع) می فرمایند: خانمی به حضور پیامبر خدا (ص) رسید و پرسید: حق مرد بر همسرش چیست؟ پیامبر فرمودند: خیلی بیشتر از این حرف‌ها است. خانم گفت: چیزی از آن‌ها را بیان کنید، حضرت فرمود: نباید خانم بدون اجازه شوهر روزه مستحبّی بگیرد و نباید بدون اجازه او از خانه خارج شود و باید با بهترین عطرها خود را خوشبو کند و بهترین لباس را بپوشد و با بهترین زینتش خود را آرایش کند و صبح و شام، خود را بر او عرضه کند و البته حقوق مرد بر همسرش بیشتر از این است.

امام باقر(ع) نیز از پیامبر اسلام (ص) نقل می‌کند که حضرت به خانم‌ها فرمود: «جهت این که مردانتان را از زناشویی منع کنید، نماز خود را طولانی نکنید.»

در روایت دیگری امام صادق (ع) به رفتار و عمل خانم‌ها و عواقب آن اشاره می کند و می فرماید: «خانمی که شوهرش را در خوابگاهشان معطل کند و راضی به عمل زناشویی نشود تا این که مرد به خواب رود، تا وقتی که مرد در خواب است ملائک آن خانم را لعنت می‌کنند.»

پیشنهاد ما

تیم حقوقی احتراما مرجع تخصصی تنظیم لایحه است. شما می‌توانید درخواست تنظیم لایحه خود را ثبت کنید تا در اسرع وقت با شما تماس بگیریم یا درخواست مشاوره حقوقی تلفنی ثبت کنید تا در زمان مشخص شده با شما تماس بگیریم.