لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس + معرفی مراجع صالح برای ارائه این لایحه

لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس یکی از لوایح مهم و حساس است که به دادگاه کیفری تقدیم می‌شود. به جهت اهمیت حقوق بزه ‌دیده این جرم ، تشخیص مصادیق آن بر عهده قاضی قرار دارد. در جوامع بشری افرادی وجود دارند که ممکن است توانایی اداره زندگی و اموال خود را نداشته باشند. افراد غیر رشید که در قانون بیان شده است؛ نمونه‌ای از افراد ضعیف النفس محسوب می‌شوند. کودکان، افراد مجنون، سفیه و افرادی که به علت کهنسالی، ضعیف النفس شده‌اند، بزه ‌دیدگان این جرم هستند. این افراد برای مدیریت امور شخصی زندگی خود، به فردی نیاز دارند که به آن‌ها کمک کند. قانون گذار با جرم انگاری این موضوع، حمایت خود را از افراد غیر رشید اعلام کرده است زیرا اشخاصی وجود دارند که از ضعف روانی این افراد سوءاستفاده کرده و به آن‌ها ضرر و زیان وارد می‌کنند.

بر این اساس به ‌منظور جلوگیری از ورود ضرر به این افراد، قانون‌ گذار سوءاستفاده از ضعف نفس آن‌ها را مستحق مجازات دانسته ‌است. سرپرست یا وکیل بزه دیده، می‌توانند علیه مرتکب شکایت کنند. بعد از آن با شروع جلسات دادرسی، نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس را تنظیم و به دادگاه تقدیم کنند. در صورتی ‌که مجرم بودن متهم برای دادگاه محرز شود، به مجازات او و جبران خساراتی که وارد شده است، حکم می‌دهد. به ‌علت ناتوانی بزه دیدگان این نوع جرائم، در اغلب موارد، کشف و پیگیری این‌ جرائم میسر نیست زیرا بزه دیده توانایی اثبات وقوع جرم را ندارد. حتی ممکن است هرگز متوجه ارتکاب این جرم توسط مرتکب نشود.

در بسیاری از موارد سازمان‌های مردم‌ نهادی که برای حمایت از این افراد تشکیل شده‌اند، وقوع این جرم را گزارش می‌دهند. آن‌ها بعد از اعلام جرم نیز می‌توانند به آرای صادره اعتراض کنند.

جرم سوءاستفاده از ضعف نفس چیست و چه زمانی محقق می‌شود؟

افراد صغیر، سفیه و مجنون سه دسته از افرادی هستند که به‌ عنوان محجور شناخته می‌شوند. بر اساس قانون، مدیریت امور مالی و غیرمالی افراد محجور به دیگران سپرده می‌شود. منظور از افراد غیر رشید، افراد نابالغ، سفیه یا مجنون است. اشخاص نابالغ یا مجنون بیشتر از سفیه به حمایت نیاز دارند زیرا سفیه فقط در امور مالی به حمایت دیگران محتاج است ولی صغیر و مجنون در امور مالی و غیرمالی به ولی یا سرپرست نیازمند هستند.

از هوی و هوس که در ماده 596 قانون مجازات اسلامی بیان ‌شده است، تعابیر گوناگونی تصور می‌شود. گاهی ممکن است اشخاص از ضعف نفس افراد سوءاستفاده کنند و از طریق اغفال آن‌ها اسناد، چک، یا هر نوع نوشته تجاری یا غیر تجاری الزام آور بزه دیده را تصاحب کند. در این حالت افرادی که از این موضوع مطلع می‌شوند، این موضع را به مراجع قضایی گزارش می‌دهند. پس از آن وکیل یا سرپرست بزه‌دیده، ضمن تقدیم نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس مدارک و دلایل اثبات وقوع این جرم را به دادگاه ارائه می‌دهد. در صورتی ‌که قاضی صحت اظهارات و مدارکی که ارائه شده است را احراز کند، به مجازات متهم حکم می‌دهد.

یک مثال درباره مصادیق جرم سوءاستفاده از ضعف نفس

فرض کنید خانم جوانی با اغفال پیرمرد کهنسالی که بر اثر سکته مغزی، دچار اختلال حواس شده است، به او قول ازدواج می‌دهد. این خانم با بیان صحبت‌هایی اعتماد پیرمرد را جلب می‌کند. خانم جوان با دسترسی به اسناد و مدارک این شخص، چک و سفته‌های بسیاری زیادی از او می‌گیرد. فرزندان پیرمرد یا سازمان‌های حمایتی که از این موضوع مطلع می‌شوند، به دادگاه مراجعه کرده و علیه خانم شکایت می‌کنند. در این شرایط این افراد یا وکیل بزه‌ دیده با تقدیم نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس ، از قاضی تقاضا می‌کنند که به این ‌موضوع رسیدگی کند. قاضی با توجه به محتوای نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس و مدارک و دلایلی که ارائه‌ شده است، در این ‌مورد تصمیم‌گیری می‌کند.

نقش اشخاص عادی و سازمان‌های مردم نهاد در لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس

توجه داشته باشید که جرم سوءاستفاده از ضعف نفس یکی از جرایم قابل گذشت است. یعنی اگر بزه دیده یا ولی او از شکایت خود، منصرف شوند، دادرسی و مجازات در هر مرحله‌ای که باشد، متوقف می‌شود.

نکته دیگری که در رابطه با این جرم مطرح می‌شود این است که اگر شخص کهنسال یا غیر رشید با رضایت خود و بدون تقاضای طرف مقابل، اسناد خود را به او دهد، این جرم محقق نشده است زیرا برای تحقق این جرم، لازم است که بزهکار با سوءاستفاده از ضعف نفس یا از طریق هوی و هوس بزه‌ دیده، اسناد تجاری یا غیر تجاری او را به دست آورد.

سازمان‌های مردم نهاد غیر دولتی که برای حمایت از افراد ضعیف جامعه، از قبیل کودکان، سالمندان، معلولان ذهنی و افراد مجنون تاسیس شده‌اند، می‌توانند به عنوان شاکی در این پرونده حضور داشته باشند. حتی این سازمان‌ها دارای اجازه اعتراض به آرای صادره نیز هستند.

کاربردها و موارد استفاده از لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس

همواره در جامعه‌ افرادی حضور دارند که بیش ‌از دیگران به حمایت قانون‌گذار نیاز دارند. این حمایت به دلیل این است که افراد سودجو از ضعف این افراد سوءاستفاده می‌کنند و با اغفال یا فریب آن‌ها اموال و دارایی آن‌ها را تصاحب می‌کنند. افراد غیر رشید یا اشخاصی که به ‌علت ضعف نفس و هوی هوس اموال یا اسناد خود را از دست داده‌اند، می‌توانند برای شکایت از بزهکار اقدام کنند. این افراد یا وکیل یا ولی آن‌ها با تنظیم نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس و بیان توضیحات کامل، تلاش می‌کنند قاضی را قانع کنند تا به مجازات متهم حکم دهد. در صورتی ‌که قاضی دلایل و مدارکی که ارائه ‌شده است را بپذیرد، مجرم را به مجازات قانونی محکوم می‌کند.

انجام این جرم در مثالی مربوط به شخص مبتلا به اختلال روان

فرض کنید شخصی فوت کرده و در میان وراث او فردی به اختلال روانی مبتلا است. در این میان ورثه دیگر با استفاده از ضعف نفس فرد مبتلا به اختلال روان، بخشی سهم‌الارث این شخص که اسناد، حواله و قبوض تعهدآور است را تصاحب می‌کند. او به فرد ضعیف النفس وعده می‌دهد که با استفاده از این اسناد، برای او سرمایه‌گذاری می‌کند و ماهیانه سود زیادی را به او پرداخت خواهد کرد. بزه دیده به‌ علت وعده‌های آن شخص موضوع را می‌پذیرد اما آن ورثه، دارایی بزه دیده را برای خود تصاحب می‌کند.

در این شرایط افراد مطلع یا وکیل بزه‌ دیده، می‌توانند علیه مرتکب شکایت کنند. بعد از آن با تقدیم نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس و ارائه مدارک لازم مجازات متهم و جبران خسارتی که وارد شده است را تقاضا ‌کنند. در صورتی ‌که قاضی اختلال روانی بزه دیده و تحقق این جرم را احراز کند، به مجازات مرتکب حکم می‌دهد. مطابق قانون متهم نیز می‌تواند برای دفاع از خود، نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس را تنظیم و به دادگاه تقدیم کند. او باید در نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس توضیحات خود را به ‌صورت کامل و در کمال صداقت بیان کند. قاضی با توجه به دلایل و مدارکی که ارائه ‌شده است در این ‌مورد تصمیم‌گیری می‌کند.

اسناد و مدارک مرتبط با نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس

برای اثبات جرم سوءاستفاده از ضعف نفس، لازم است که ضمن تقدیم نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس، مدارک و دلایل مناسب را به دادگاه ارائه دهید. ارائه مدارکی که مرتکب با سوءاستفاده از ضعف نفس بزه دیده آن را برای خودش تصاحب کرده ‌است، به اثبات این ‌موضوع کمک می‌کند. همچنین معرفی شاهدانی که در زمان تحقق این جرم حاضر بوده‌اند، به علم قاضی در این زمینه کمک خواهد کرد. ارائه مدارکی مانند وصایت و قیمومیت برای اثبات سمت قیم و وصی نیز برای تشدید مجازات آن‌ها مؤثر است. قاضی با توجه به محتوای نمونه لایحه سوءاستفاده از ضعف نفس و مدارک ارائه‌ شده برای آن، حکم مناسب را صادر می‌کند.

یک توصیه کاربردی

مسلم است که تنظیم این چنین لایحه‌ای بسیار مهم خواهد بود زیرا با استفاده از لایحه می‌توانید ادعای خود را در خصوص اجرای این جرم ثابت کنید. به همین دلیل است که پیشنهاد می‌کنیم درباره لایحه مورد نظر حتما با مشاوران حقوقی تلفنی گفتگو کنید. برای این مساله می‌توانید درخواست مشاوره حقوقی تلفنی ثبت کنید. علاوه براین، می‌توانید با ثبت درخواست تنظیم لایحه ، نوشتن لایحه مورد نظر را به تیم حقوقی احتراما بسپارید.