تعریف مفهومی موضوع لایحه خسارت تاخیر تادیه چک و بررسی موارد استفاده از آن

لایحه خسارت تاخیر تادیه چک در مواقعی به دادگاه تقدیم می‌شود که دارنده چک، قصد دارد، علاوه‌ بر مبلغ مندرج در چک، خسارت تاخیر پرداخت آن را از طرف مقابل دریافت کند. زمانی‌ که شخصی چکی صادر می‌کند، موظف است در تاریخ مقرر، مبلغ آن را تادیه کند. گاهی ممکن است صادر کننده چک، در تاریخ مندرج در چک، تمام یا قسمتی از مبلغ آن را در حساب خود نداشته باشد. در این حالت، دارنده چک از ۴ طریق می‌تواند مبلغ چک را دریافت کند.

اولین راه صدور اجراییه از طریق دادگاه است. برای این کار لازم است که دارنده، گواهی عدم پرداخت را از بانک دریافت کند و به دادگاه ببرد. دادگاه برای این شخص، اجراییه صادر می‌کند. سپس به مدت ۲۴ ساعت تمام حساب‌های متعلق به صادرکننده چک مسدود می‌شود. اقدام از طریق صدور اجراییه، سرعت ‌عمل بیشتری دارد و تشریفات زمان‌بر دادرسی را ندارد ولی تقاضای خسارت تأدیه مبلغ چک، از طریق صدور اجراییه ممکن نیست. در ادامه توضیح خواهیم داد. لازم به ذکر است که این لایحه، یکی از انواع لایحه چک محسوب می‌شود.

راه‌های دریافت مبلغ چک و امکان ارائه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک در هر کدام

راه دیگر برای دریافت مبلغ چک، صدور اجراییه از طریق اداره ثبت است. در این حالت دارنده چک، از طریق مراجعه به اداره ثبت و صدور اجراییه، برای دریافت مبلغ چک اقدام می‌کند. این شیوه نیازی به باطل کردن تمبر و پرداخت هزینه ندارد. همچنین به تشریفات دادرسی نیز، نیاز ندارد. در این حالت اموال صادرکننده چک متوقف می‌شود و برای او اجراییه صادر و ارسال می‌شود. سپس ۱۰ روز به او مهلت داده خواهد شد تا مالی را معرفی کند یا مبلغ چک را بپردازد. در غیر این صورت اموال او توقیف ‌شده و به فروش می‌رسد. سپس از محل فروش آن‌ها مبلغ چک تادیه می‌شود.

دو راه دیگری که به آن می‌پردازیم، موضوع اصلی بحث ما خواهد بود زیرا تادیه خسارت چک، فقط از طریق دادگاه امکان‌پذیر است. بنابراین شخصی که قصد دارد خسارت تاخیر تادیه مبلغ چک را از طرف مقابل دریافت کند، باید از طریق دادگاه اقدام کند. یعنی با توجه به شرایط پرونده، نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک را به یکی از دادگاه‌های حقوقی یا جزایی تقدیم کند. قاضی بر اساس مبلغ چک، تاریخ مندرج بر روی چک، نرخ تورم و مبلغ چک، خسارت تاخیر آن را محاسبه می‌کند. سپس صادرکننده را به پرداخت آن وادار خواهد کرد.

اقدام از طریق دادگاه جزایی و ارائه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک

اقدام از طریق دادگاه جزایی شرایطی دارد که در صورت فقدان این شرایط، دارنده چک باید نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک را به دادگاه حقوقی تقدیم کند. در شرایطی مانند اینکه چک بدون متن و فقط دارای امضا باشد، مشروط، برای تضمین یا فاقد تاریخ باشد، دارنده چک نمی‌تواند نمونه لایحه دفاعیه خسارت تاخیر تادیه چک را به دادگاه جزایی تقدیم کند و باید از طریق دادگاه حقوقی اقدام کند. این لایحه یکی از انواع لایحه دفاعیه چک خواهد بود.

به ‌این ‌ترتیب همان ‌طور که بیان شد، اگر قصد دارید خسارت تأخیر تأدیه چک را از صادرکننده دریافت کنید، لازم است که از طریق دادگاه، این ‌موضوع را پیگیری کنید. این نکته را نیز در نظر داشته باشید که با صدور اجراییه، فقط می‌توانید مبلغ چک را دریافت کنید و خسارت تاخیر تادیه چک از این طریق به شما پرداخت نمی‌شود.

فرض کنید شخصی چکی را به‌ صورت مشروط به شما داده ‌است. یعنی پرداخت مبلغ چک، منوط به انجام کار یا تعهد بوده ‌است. در این حالت شما باید نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک را به دادگاه حقوقی تقدیم کنید زیرا بر اساس قانون چک، چک مشروط قابل‌ تعقیب در دادگاه جزایی نیست. لازم است که شما در متن نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک درباره تاریخ و مبلغ چک به ‌طور کامل توضیح دهید. قاضی بر اساس شرایط این پرونده و با توجه به محتوای نمونه لایحه دفاعیه خسارت تاخیر تادیه چک در این ‌مورد تصمیم‌گیری می‌کند.

کاربرد نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک

مطابق قانون صدور چک، دارنده چک می‌تواند خسارت تاخیر چک را در زمان دادرسی جزایی یا حتی بعد از صدور حکم قطعی تقاضا کند. تغییرات ارزش پول و نرخ تورم موجب شده‌ است تا قانون‌گذار دریافت و تقاضا خسارت تأخیر تأدیه چک را قانونی بداند و در قانون چک آن را تصریح کند. به‌ همین دلیل شخصی که پرداخت چک او با تاخیر چند ماهه یا چند ساله مواجه شده است، می‌تواند با تقدیم نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک از دادگاه تادیه خسارت خود را تقاضا کند. رسیدگی به ادعای دارنده چک، مستلزم این است که دادگاه به صادرکننده چک نیز فرصت دفاع در برابر ادعای دارنده را بدهد. به ‌همین ‌منظور صادرکننده چک می‌تواند برای بیان توضیحات خود، نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک را تنظیم و به دادگاه تقدیم کند.

دادگاه‌ها معمولاً محاسبه میزان خسارت تأدیه را به اجرای احکام واگذار می‌کنند. دلیل این ‌موضوع این است که خسارات تاخیر تادیه، باید تا روز پرداخت و مبلغ آن محاسبه شود ولی زمان اجرای حکم معمولاً مدت‌ زمانی بعد از صدور رأی دادگاه است. به همین دلیل دادگاه، تعیین میزان خسارت را به اجرای احکام واگذار می‌کند.

فرض کنید:

فرض کنید تاجری چکی را به مبلغ یک میلیارد تومان صادر می‌کند. دارنده چک در زمان سررسید تاریخ به بانک مراجعه می‌کند و متوجه می‌شود که صادرکننده چک مبلغ مورد نظر را در حساب خود ندارد. او به‌ علت رابطه همکاری با صادرکننده چک با او توافق می‌کند که ۳ ماه بعد مبلغ چک را بپردازد. تاجر در زمان تعیین ‌شده نیز مبلغ چک را پرداخت نمی‌کند. در این حالت دارنده چک می‌تواند علیه او در دادگاه جزایی اقدام کند. سپس نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک را تنظیم و ارائه دهد.

در صورتی‌ که تا ۶ ماه بعد از تاریخ سررسید چک، دارنده علیه صادرکننده اقدام نکند، دیگر حق پیگیری از طریق دادگاه جزایی را ندارد اما ظرف مدت ۶ ماه می‌تواند در دادگاه جزایی تعقیب صادرکننده را درخواست کند.

چه زمانی نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک تنظیم می‌شود؟

زمانی ‌که صادرکننده چک، مبلغ چک را تادیه نکند، این‌ موضوع موجب ورود خساراتی به دارنده می‌شود. بر اساس قانون، دارنده چک می‌تواند خسارت تاخیر پرداخت را از طریق دادگاه تقاضا کند. به‌ علت اینکه تقاضا مبلغ چک، مشمول مرور زمان نمی‌شود، دارنده چک می‌تواند هر زمان که بخواهد مبلغ چک و خسارت تاخیر پرداخت را از طریق دادگاه درخواست کند. برای این کار لازم است با تقدیم نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک و بیان توضیحات کامل، تقاضای خود را مطرح کند. قاضی بر اساس مدارک و دلایلی که ضمن تقدیم نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک به دادگاه ارائه شده ‌است، در این ‌مورد تصمیم‌گیری می‌کند.

مثالی در رابطه با خسارت تاخیر تادیه چک

شخصی را در نظر بگیرید که چکی به مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان صادر کرده ‌است. او در زمان مندرج بر روی چک، مبلغ مورد نظر را تأدیه نکرده و به‌ همین دلیل تادیه مبلغ چک با یک ‌سال تاخیر مواجه شده ‌است. همچنین به‌ علت نوسانات بازار و افزایش نرخ تورم ۲۰۰ میلیون تومان ارزش سابق خود را از دست داده ‌است. به‌ همین دلیل دارنده چک می‌تواند علاوه ‌بر مبلغ اصلی مندرج بر روی چک، خسارت تاخیر پرداخت آن را نیز از دادگاه درخواست کند. او با تقدیم نمونه لایحه دفاعیه خسارت تاخیر تادیه چک و بیان توضیحات کامل، تقاضای خود را در دادگاه مطرح می‌کند.

گاهی ممکن است شخصی چکی را صادر کند و به مدت ۵ ماه بعد از سررسید تاریخ آن، مبلغ و خسارات وارده را تأدیه نکند. در این حالت اگر دارنده چک، نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک را به دادگاه جزایی تقدیم کند و صادرکننده مبلغ مورد نظر را به همراه خسارت تاخیر چک پرداخت نکند، ممکن است به تحمل مجازات حبس محکوم شود زیرا پرداخت نکردن مبلغ چک و خسارات آن تا ۶ ماه بعد از سررسید تاریخ چک، موجب تعیین مجازات برای صادر کننده خواهد شد.

اگر دارنده چک بعد از گذشت ۶ماه از تاریخ صدور چک، برای دریافت مبلغ آن و خسارات تاخیر چک اقدام نکند، دیگر امکان پیگیری این ‌موضوع از طریق دادگاه جزایی وجود ندارد.

اسناد و مدارک و نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک

زمانی ‌که نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک را به دادگاه تقدیم می‌کنید، لازم است که مدارک اثبات ادعای خود را به دادگاه ببرید. اگر مدعی هستید که تأخیر پرداخت مبلغ چک موجب ورود خساراتی به شما شده‌ است، باید این ‌موضوع را با ارائه دلایل و مدارک محکمه‌پسند ثابت کنید. شهادت شهود و تنظیم استشهادیه می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند.

در صورتی‌ که به ‌عنوان صادرکننده چک، مدعی هستید که مبلغ چک را پرداخت کرده‌اید ولی چک را از طرف مقابل پس نگرفته‌اید، باید این ‌موضوع را با معرفی شهود یا ارائه مدارکی مانند فیش واریزی یا رسید آن ثابت کنید. قاضی با توجه به محتوای نمونه لایحه خسارت تاخیر تادیه چک و بر اساس مدارک ارائه‌ شده در این ‌مورد، تصمیم‌گیری می‌کند. اگر قاضی به تاخیر تادیه خسارت چک رای دهد، ممکن است برای تعیین دقیق میزان خسارت، این موضوع را به اجرای احکام واگذار کند.

رای وحدت رویه شماره 812 مورخ 1/4/1400

بر اساس این رأی وحدت رویه و مطابق قانون صدور چک، صادرکننده باید معادل مبلغی که در چک نوشته ‌شده را در حساب خود، پول نقد داشته باشد. مبدأ محاسبه خسارت تاخیر تادیه بر مبنای نرخ تورم، تاریخ چک خواهد بود. به ‌این ‌ترتیب خسارت تاخیر مبلغ چک، برابر مقررات که به ‌طور خاص برای چک وضع شده‌ است، محاسبه خواهد شد و از شمول مقررات آیین دادرسی مدنی خارج است.

توصیه می‌کنیم

اگر در شرایطی قرار دارید که شخصی در برابر شما به تعهد خود مبنی بر پرداخت مبلغ چکی که صادر کرده است، عمل نمی‌کند یا اینکه خودتان آن شخصی هستید که در این زمینه نسبت به شما طرح دعوا شده است، حتما دفاعیات و مدارک خود را در قالب یک لایحه، مستند و مکتوب کنید و برای حضور در مراجع قضایی، آن لایحه را همراه داشته باشید. توصیه ما به شما این است که علاوه بر در دست داشتن لایحه، در رابطه با تشریفات حضور در مرجع قضایی مورد نظر مانند دادگاه یا دادسرا ، اطلاعات دقیقی به دست آورید. برای این منظور، مناسب خواهد بود که از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی بهره ببرید و با کارشناسان متخصص در این زمینه گفتگو کنید.

همچنین برای نوشتن لایحه مورد نظر، می‌توانید از خدمات تنظیم لایحه اختصاصی استفاده کنید. بدون شک، در اختیار داشتن یک لایحه کاربردی و کامل، می‌تواند در رای و نظر قاضی تاثیر گذار باشد.