همه اطلاعاتی که باید درباره لایحه پرداخت مهریه بدانید!

مهریه یکی از حقوق و امتیازاتی است که در اسلام و قانون، برای زن در نظر گرفته‌ شده است. با تحقق عقد نکاح، زن مالک مهریه می‌شود. یعنی می‌تواند هر تصرفی که بخواهد در آن داشته باشد. او می‌تواند تمام یا قسمتی از مهریه را به همسر خود ببخشد. همچنین می‌تواند مهریه را از شوهر خود دریافت کند. در این صورت، هیچ چیز، حتی عدم توانایی مالی مرد برای دادن مهریه، مانع این حق خانم نیست. گاهی ممکن است زنی مهریه خود را از شوهر تقاضا کند و آقا توانایی تأدیه آن را نداشته باشد یا از دادن مهریه خودداری کند. در این حالت این خانم می‌تواند از طریق دادگاه مهریه خود را از آقا دریافت کند. به این صورت که بعد از مراجعه به دادگاه و تنظیم لایحه پرداخت مهریه با ارائه مدارک لازم، از قاضی رسیدگی به این موضوع را تقاضا می‌کند.

این لایحه یکی از انواع لایحه مهریه است. البته ما قبلا هم در مورد لایحه مطالبه مهریه صحبت کرده‌ایم.

شرایط لازم برای تعیین مهریه زن چیست؟

مطابق قانون؛ مهریه زن باید شرایطی داشته باشد تا خانم بتواند آن را از شوهر خود دریافت کند:

1. لازم است که مهریه خانم مالیت داشته باشد. یعنی ارزش مبادله و خرید و فروش داشته باشد. به‌ عبارت‌ دیگر؛ اموالی که در حقوق به ‌عنوان مال شناخته نمی‌شوند، نمی‌توانند موضوع مهریه قرار بگیرند.
2. علاوه ‌بر این، مهریه باید قابلیت تملک داشته باشد. یعنی اگر مردی مهریه همسر خود را قلب یا دست خود تعیین کند، این ‌موضوع صحیح نیست. زیرا قابلیت تملک آن‌ها برای خانم وجود ندارد.
3. همچنین مهریه باید معلوم باشد. مهریه‌ای که مجهول باشد، صحیح نیست. به‌ عنوان مثال: اگر مهریه خانم یک خانه باشد، باید آدرس و مشخصات آن خانه به ‌طور دقیق و کامل نوشته شود. یعنی اگر تعیین شود که مهریه زن، یک خانه در شهر تهران است، این‌ موضوع به‌ علت مجهول بودن آن خانه صحیح نیست.
4. علاوه‌ براین موارد، لازم است که مهریه با توافق و تراضی هر دو طرف تعیین شود، مهریه‌ای که یکی از طرفین نسبت‌ به آن راضی نباشد، صحیح نیست.

مهریه زن ممکن است مال منقول، مال غیرمنقول یا وجه رایج کشور باشد. همچنین ممکن است امور غیرمالی باشد. یعنی امور معنوی، فکری و ادبی می‌توانند موضوع مهریه زن قرار بگیرند. مانند اینکه خانم با توافق شوهر خود، مهریه خود را آموزش قرآن توسط آقا تعیین کند، یا اینکه آزاد کردن زندانی، سرپرستی ایتام و کمک به محرومان را مهریه خود تعیین کند.

با توجه به مواردی که بیان شد؛ مهریه مالی است که مرد در هنگام عقد نکاح یا بعد از آن، تأدیه آن را به عهده می‌گیرد. چنانچه خانم مهریه خود را تقاضا کند، ولی شوهر او از دادن آن امتناع کند این خانم با مراجعه به دادگاه و تنظیم لایحه پرداخت مهریه از دادگاه تقاضا می‌کند که به این ‌موضوع رسیدگی کند.

انواع مهریه در لایحه پرداخت مهریه

مهریه دارای انواعی است. در ادامه مطلب به انواع مهریه اشاره خواهیم کرد و درباره آن توضیح می‌دهیم:

مهرالمسمی:

زمانی ‌که زن و مردی قصد دارند با یکدیگر ازدواج کنند، در زمان عقد نکاح، مهریه را با توافق و تراضی یکدیگر تعیین می‌کنند. آقا مکلف می‌شود هر زمانی ‌که خانم مهریه خود را تقاضا کند، آن را به او بپردازد. در صورتی‌ که مرد از دادن مهریه خانم خودداری کند، خانم می‌تواند در دادگاه خانواده، لایحه پرداخت مهریه را به طرفیت شوهر خود تنظیم کند.

مهرالمثل:

در نکاح دائم ممکن است که زن و مردی مهریه تعیین نکنند یا اینکه مهریه مورد توافق آن‌ها باطل باشد. در این شرایط خانم با مراجعه به دادگاه و تنظیم لایحه پرداخت مهریه از قاضی تقاضا می‌کند که از طریق قانون، مهریه او را تعیین کند. قاضی با توجه به وضعیت خانوادگی زن، تحصیلات، شغل و سطح زندگی او مهریه مناسب را برای زن تعیین می‌کند. سپس مرد را مکلف می‌کند که مهریه خانم را به او بپردازد.

مهرالمتعه:

گاهی ممکن است مردی بعد از عقد نکاح و قبل‌ از ایجاد رابطه زناشویی، همسر خود را طلاق دهد. در این حالت، نصف مهریه خانم به او تعلق می‌گیرد. چنانچه مردی قبلاً مهریه همسر خود را به ‌طور کامل یا بیشتر از نصف، به او داده باشد، می‌تواند این مازاد مهریه را از خانم پس بگیرد. زمانی ‌که مردی در زمان عقد نکاح و پیش‌ از برقراری رابطه زناشویی فوت کند، خانم مستحق تمام مهریه است. یعنی بر خلاف اینکه در زمان عقد و قبل‌ از رابطه زناشویی خانم مستحق مهرالمتعه است، در این‌جا اگر مرد فوت کند، خانم می‌تواند با تنظیم لایحه پرداخت مهریه تمام مهریه خود را از طریق دادگاه و از محل اموال شوهر خود دریافت کند.

نکات مهم درباره لایحه پرداخت مهریه

یکی از ارکان عقد موقت، تعیین مهریه است. یعنی اگر در این نوع عقد، مهریه تعیین نشود، عقد باطل است. لایحه پرداخت مهریه به طرفیت مرد و به دادگاه خانواده تقدیم می‌شود. زیرا امور و دعاوی مربوط به مهریه، در صلاحیت این دادگاه است.

خانم می‌تواند در دادگاه محل اقامت خودش یا دادگاه محل اقامت آقا، لایحه عدم پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند. زیرا ممکن است مردی به ‌جهت شغل خود یا هر دلیلی در شهر دیگری زندگی کند. در این صورت اگر مهریه مال غیرمنقول نباشد، خانم می‌تواند در دادگاه محل اقامت خود یا شوهر خود برای دریافت مهریه اقدام کند.

در مواقعی که مهریه عین معین باشد، لازم است که خانم برای گرفتن آن، به دادگاه محل وقوع ملک، مراجعه کند. یعنی اگر خانم در تهران زندگی می‌کند و مهریه او، خانه‌ای در شهر مشهد است، باید برای گرفتن آن به دادگاه مشهد مراجعه کند.

کاربرد لایحه پرداخت مهریه

مهریه یکی از آثار مالی ازدواج است که هم از جهت مثبت و هم از جهت منفی تأثیرات زیادی بر زندگی زن و شوهر و روابط آن‌ها دارد. زیرا از طرفی برای خانم یک پشتوانه مالی محسوب می‌شود و از طرف مقابل، برای مرد یک تعهد مالی ایجاد می‌کند. مطابق قانون، مرد موظف است هر زمان که زن مهریه خود را بخواهد، آن را به او بپردازد. چنانچه مرد از این‌ موضوع خودداری کند، خانم می‌تواند با مراجعه به دادگاه و تنظیم لایحه پرداخت مهریه ، مرد را به تأدیه مهریه خود وادار کند.

گاهی ممکن است زنی به ‌محض عقد نکاح، از حق حبس خود استفاده کند. یعنی تا زمانی‌ که مهریه خود را از مرد دریافت نکرده ‌است، به خانه او مراجعه نکند و از او تمکین نکند. این موضوع در قانون و فقه برای خانم پیش‌بینی ‌شده است. بنابراین اگر مرد با وجود حق حبس خانم، همچنان مهریه او را نپردازد، زن می‌تواند با تنظیم لایحه عدم پرداخت مهریه و ارائه آن به دادگاه، اجبار مرد را به این ‌موضوع تقاضا کند.

ماده 1087 قانون مدنی

مطابق این ماده، در صورتی ‌که در نکاح دائم، زن و مردی مهریه را تعیین نکنند، یا اینکه شرط کنند که خانم مهریه نداشته باشد، این عقد صحیح است. آن‌ها می‌تواند بعد از عقد، مهریه را تعیین کنند. چنانچه قبل ‌از تعیین مهریه، آن‌ها با یکدیگر رابطه زناشویی برقرار کنند، در این حالت خانم مستحق مهرالمثل است.

ماده 1082 قانون مدنی

به ‌محض وقوع عقد نکاح، زن مالک تمام مهریه می‌شود. یعنی می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد نسبت ‌به آن داشته باشد. مطابق تبصره این ماده، اگر مهریه خانم وجه رایج باشد، با توجه به تغییر شاخص قیمت سالانه نسبت ‌به سالی که عقد نکاح واقع شده ‌است، محاسبه و به او داده می‌شود. مگر اینکه زن و شوهر در زمان عقد نکاح با یکدیگر توافق دیگری داشته باشند.

رای وحدت رویه شماره 718 مورخ 13/2/1390

بر اساس متن این وحدت رویه، خانم می‌تواند تا زمانی که مهریه خود را از شوهر خود نگرفته است، از ایفای وظایف زناشویی و تمکین از مرد، خودداری کند. البته چنانچه مهریه خانم، حال باشد، یعنی برای آن زمانی تعیین نشده باشد، این حق حبس برای او وجود دارد. مثلا اگر زن و شوهر با یکدیگر توافق کرده باشند که 5 سال بعد از عقد نکاح، خانم مهریه خود را دریافت کند، این حق حبس برای او وجود ندارد زیرا مهریه او موجل (زمان‌دار) است.

توصیه ما درباره لایحه عدم پرداخت مهریه

«احتراما» به عنوان مرجع تخصصی تنظیم لایحه محسوب می‌شود. ما بر روی لوایح دادگاه متمرکز هستیم. بر همین اساس به شما پیشنهاد می‌کنیم وظیفه تنظیم لایحه خود را به ما بسپارید یا درخواست مشاوره حقوقی تلفنی ثبت کنید تا با شما تماس داشته باشیم.