لایحه ربا ؛ آشنایی با شیوه صحیح نوشتن لایحه دفاعیه رباخواری

نمونه لایحه ربا به‌ عنوان یکی از لوایح مهم و پر تکرار در دادگاه کیفری محسوب می‌شود. در بسیاری از موارد، جرم ربا به ‌علت آگاه نبودن طرفین یا یکی از آن‌ها از مقررات قانونی محقق می‌شود. ربا یکی از مواردی است که در اسلام حرام شمرده‌ شده است و افراد از آن نهی شده‌اند. قانون مجازات اسلامی به تبعیت از فقه، رباخواری را ممنوع می‌داند و با جرم انگاری آن، مجازاتی را برای ربادهنده، رباگیرنده و واسطه تحقق این جرم ، پیش‌بینی کرده‌ است.

در صورتی ‌که شخصی به ‌علت جرم رباخواری تحت تعقیب قرار بگیرد، با تنظیم نمونه لایحه ربا تلاش می‌کند از خود دفاع کند. در این حالت او ضمن تقدیم لایحه دفاعیه جرم ربا ، مدارک و دلایل مناسبی را به دادگاه ارائه می‌دهد. قاضی با توجه به محتوای لایحه دفاعیه ربا و مدارکی که ارائه ‌شده است، حکم مناسب را در مورد این پرونده اعلام می‌کند.

ربا چیست و چه زمانی جرم خواهد بود؟

ربا از ریشه ربو و به معنی زیاد شدن، زیاده و فزونی است. رباخواری اقدامی بسیار زشت و پلید است. در اصطلاح فقهی ربا به ‌معنای زیادی در معامله اشیا و یا شرط زیاده در قرض دادن است. ربا به دو قسم شناخته می‌شود؛ نوع اول آن که در بین مردم معروف‌تر است، ربای قرضی است و نوع دیگر ربای معاملی است. در ادامه هر دو مورد را به همراه مثال بیان می‌کنیم.

ربای قرضی در لایحه ربا

ربای قرضی به معنی این است که شخصی چیزی را به دیگری قرض دهد و با او شرط کند که قرض‌گیرنده مال یا چیزی را زائد بر آن به او بدهد. این حالت ربای قرضی است. زیان‌ دیده یا شخص مطلع، با تقدیم نمونه لایحه ربا و ارائه مدارک مناسب، رسیدگی به این جرم و مجازات متهم را از دادگاه تقاضا می‌کنند. فرض کنید شخصی مبلغ 100 میلیون تومان را به دیگری قرض دهد و با او شرط کند که در زمان پس دادن مبلغ 150 میلیون به او برگرداند.

لایحه ربا این ‌موضوع ربای قرضی است. شخصی که به ‌علت اضطرار ناچار به دریافت این نوع قرض شده ‌است، می‌تواند علیه ربا گیرنده شکایت کند. سپس با شروع جلسات دادرسی، نمونه لایحه رباخواری را به دادگاه تقدیم کند. او باید در لایحه دفاعیه رباخواری درباره علت دریافت این قرض و شرایطی که به آن متعهد شده ‌است، به ‌طور کامل توضیح دهد. قاضی با توجه به محتوای لایحه دفاعیه ربا و مدارکی که ارائه‌ شده است، حکم مناسب را صادر می‌کند.

ربای معاملی در لایحه دفاعیه ربا

نوع دیگری از ربا، ربای معاملی است. ربای معاملی شامل دریافت هر گونه زیادی در خرید و فروش یا هر نوع قراردادی است که عوض و معوض از یک جنس هستند. برای تحقق این نوع جرم، دو شرط هم‌جنس بودن و مکیل و موزون بودن بیان شده ‌است. هم‌جنس بودن مانند اینکه دو نفر گندم خود را با یکدیگر معامله کنند. یعنی اگر یکی از طرفین گندم و طرف دیگر جو معامله کند، این مورد معامله ربا محسوب نمی‌شود.

مکیل و موزون بودن نیز به معنی پیمانه‌ای یا کشیدنی و وزنی بودن است. یعنی کالاهایی که به ‌صورت جین، تعداد، متری یا شمارشی بین طرفین معاوضه می‌شوند؛ در صورت دریافت مازاد، به ‌عنوان ربا محسوب نمی‌شوند. اگر شخصی در مورد معامله کالای هم‌جنس، پیمانه‌ای یا کشیدنی،شرط کند که اضافه یا فزونی آن را دریافت کند، ربای معاملی محقق شده ‌است. زیان ‌دیده این جرم یا افراد مطلع، می‌توانند وقوع آن را به مراجع قضایی اطلاع دهند. پس ‌از آن با تقدیم لایحه دفاعیه جرم ربا مجازات مرتکبین و جبران خسارات را تقاضا کنند.

مطالبی که درباره لایحه ربا باید بدانید

جرم ربا یک جرم غیر قابل گذشت است. یعنی برای پیگیری آن نیاز به شکایت شاکی خصوصی نیست. در شرایطی که شاکی از شکایت خود منصرف شود، دادستان به‌ عنوان مدعی‌العموم روند دادرسی را پیگیری می‌کند.

در صورتی‌ که زن و شوهر یا پدر و فرزندی با یکدیگر قراردادی را تنظیم کنند و در آن قرارداد دریافت مازاد مالی شرط شود؛ در این حالت جرم رباخواری محقق نمی‌شود زیرا تحقق این جرم در رابطه با این افراد، ممکن نیست. یعنی زن نمی‌تواند علیه شوهرش لایحه دفاعیه در خصوص ربا را تنظیم کند. همچنین فرزند نمی‌تواند علیه پدر خود لایحه برای ربا را به دادگاه تقدیم کند. شرط مکیل و موزون بودن در مورد ربای معاملی، لازمه تحقق این جرم است. یعنی مالی که مورد معامله ربا قرار می‌گیرد، باید قابل ‌اندازه‌گیری به‌ صورت پیمانه‌ای یا وزنی باشد. بنابراین اگر شخصی 100 متر پارچه را به دیگری بدهد و در مقابل 150 متر پارچه را از او بگیرد، این جرم محقق نشده ‌است زیرا مال مورد معامله پیمانه‌ای یا کشیدنی نبوده ‌است.

در ربای قرضی اگر برای دریافت مازاد مال، شرط نشود و توافقی بین طرفین صورت نگرفته باشد، جرم ربا محقق نشده ‌است. زیرا لازمه تحقق این جرم، توافق برای دریافت مازاد مال است. البته ممکن است این اقدام بدون شرط و توافق به‌ عنوان شروع جرم ربا محسوب شود. بنابراین اگر شخصی بدون توافق اولیه، مالی را بیش ‌از مال قرضی و به‌ عنوان مازاد ربا به شخصی بدهد که از او پولی را قرض گرفته ‌است، نمی‌تواند علیه او لایحه برای ربا را تنظیم کند. زیرا برای دریافت مازاد، توافقی صورت نگرفته‌ است.

شیوه صحیح نوشتن نمونه لایحه ربا

اگر قصد دارید نمونه لایحه ربا را تنظیم کنید، لازم است که مشخصات خود و طرف مقابل را به ‌طور کامل و به ‌همراه آدرس بنویسید. در لایحه دفاعیه در مورد ربا درباره علت دریافت ربا و شرایط و توافقات خود، به ‌طور کامل توضیح دهید. اگر دریافت ربا به ‌جهت یک قرارداد بوده ‌است، لازم است که درباره قرارداد نیز توضیحات کامل را به دادگاه ارائه دهید. توضیحات خود را به‌ صورت خلاصه و کامل بنویسید. از طولانی شدن محتوای نمونه لایحه رباخواری خودداری کنید. بهتر است که توضیحات خود را در قالب بندهای مرتب، منسجم و مرتبط با یکدیگر بنویسید. به‌ جهت اینکه مخاطب نمونه لایحه ربا قاضی رسیدگی‌ کننده به پرونده است، توصیه می‌شود توضیحات خود را با زبان قانون بنویسید.

در صورتی‌ که به این‌ موضوع تسلط ندارید، تنظیم لایحه دفاعیه رباخواری را به یک وکیل یا کارشناس حقوقی بسپارید. استفاده از مواد قانونی مناسب، قواعد فقهی، نظریه‌های مشورتی و آراء وحدت رویه موجب تاثیرگذاری و کاربرد بهتر نمونه لایحه ربا می‌شود. در انتهای نمونه لایحه ربا ، خواسته اصلی خود، مبنی ‌بر مجازات متهم و جبران خساراتی که وارد می‌شود را بنویسید. قاضی با بررسی دلایل و مدارکی که ارائه ‌شده است و با توجه به محتوای لایحه دفاعیه رباخواری ، حکم مناسب را صادر می‌کند.

اسناد و مدارک مرتبط

زمانی ‌که نمونه لایحه ربا را به دادگاه تقدیم می‌کنید، لازم است که ضمن آن مدارک و دلایل اثبات این جرم را به دادگاه ارائه دهید. اگر جرم ربا به ‌علت یک قرارداد محقق شده‌ است، قرارداد را به دادگاه ببرید. همچنین اگر توافق‌نامه‌ای بین شما و طرف مقابل برای دریافت مازاد مبلغ یا مال مورد معامله ثبت شده است، این توافق‌نامه را به دادگاه ارائه دهید. در صورتی‌ که در زمان وقوع این جرم یا در زمان توافقات شما افرادی حاضر بوده‌اند، می‌توانید آن‌ها را به‌ عنوان شاهد به دادگاه معرفی کنید. تنظیم استشهادیه و تأیید و امضای افراد مطلع، برای اثبات رباخوار بودن متهم مؤثر است. در این شرایط قاضی با توجه به محتوای نمونه لایحه ربا و مدارکی که ارائه ‌شده است، حکم مناسب را صادر می‌کند.

ماده 595 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

بر اساس این ماده، هرگونه توافق بین دو یا چند نفر مطابق هر نوع قراردادی مانند بیع، قرض، صلح و امثال آن، جنسی را شرط اضافه با همان جنس و مکیل و موزون کنند یا بیشتر از مبلغ پرداختی بگیرند، ربا و جرم محسوب می‌شود. به ‌این ‌ترتیب مرتکبین اعم از ربادهنده، رباگیرنده و واسطه بین آن‌ها علاوه‌ بر رد اضافه مال به صاحب آن، به مجازات حبس از 6 ماه تا 3 سال و تا 74 ضربه شلاق و جزای نقدی معادل مال مورد ربا محکوم می‌شوند.

براساس تبصره 1 این ماده، اگر صاحب مال معلوم نباشد، مال مورد ربا مصداق اموال مجهول ‌المالک است و در اختیار ولی‌ فقیه قرار خواهد گرفت. با توجه به تبصره 2 این ماده، اگر ثابت شود ربادهنده برای پرداخت وجه یا دادن مال اضافی، مضطر بوده‌ است، از مجازات این ماده معاف می‌شود.

مطابق تبصره 3 این ماده، اگر پدر و فرزند یا زن و شوهری قراردادی را منعقد کنند و به ‌موجب آن ربا دریافت شود یا اینکه مسلمان از کافر ربا بگیرد، مشمول مجازات این جرم نخواهند شد.

یک پیشنهاد موثر

نوشتن یک لایحه دقیق و مناسب، در روند رسیدگی به پرونده و شکایت شما کاربرد زیادی دارد. تاثیر آن به اندازه‌ای است که در حکم نهایی قاضی نیز تاثیر گذار خواهد بود. به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنیم که تنظیم لایحه را به یک مشاور حقوقی مجرب یا یک وکیل پایه یک دادگستری بسپارید. به همین منظور می‌توانید با زدن روی لینک و با وارد شدن به صفحات تنظیم لایحه و مشاوره حقوقی تلفنی ؛ در خصوص لایحه مدنظرتان اطلاعات بگیرید یا اینکه تنظیم آن را به تیم حقوقی احتراما بسپارید.