دادگاه کیفری تهران صلاحیت رسیدگی به جرائمی را دارد که در حوزه قضایی پایتخت محقق میشوند.
تهران یکی از کلانشهرهای ایران محسوب میشود که افراد زیادی از شهرستانها و استانهای مختلف به آن مهاجرت میکنند. افزایش جمعیت در این شهرستان موجب شده است که ارتکاب جرائم مختلف در آن بیشتر شود. جرائم علیه اموال، اشخاص و جرائم امنیتی در این شهرستان به دلیل جمعیت گسترده آن، بیش از سایر شهرستانها محقق میشود.
جرم رفتاری است که موجب از بین رفتن نظم و امنیت جامعه و ورود ضرر به جان یا مال مردم باشد. دادرسی عادلانه نسبت به جرائمی که در تهران محقق میشوند، موضوع مهمی است که بر عهدهی دادگاههای کیفری این استان قرار دارد. دادگاه و دادسرا از مراکزی هستند که برای رسیدگی به جرائم و شکایات به آن مراجعه میکنند.
در قانون آیین دادرسی کیفری، صلاحیت هر کدام از مراجع، جهت رسیدگی به جرائم مختلف تعیین شده و همچنین تشریفات لازم جهت دادرسی عادلانه در این قانون برای هر یک از دادگاههای کیفری، متناسب با شرایط دادگاه تصریح شده است. در ادامه انواع این صلاحیتها را شرح خواهیم داد:
صلاحیت ذاتی دادگاه یعنی هر مرجع بر اساس صنف، نوع و درجه، صلاحیت رسیدگی به پروندههای مطروحه را دارد. مطابق این صلاحیت، دادگاه اختصاصی نمیتواند به جرائمی که در صلاحیت دادگاه عمومی قرار دارد، رسیدگی کند.
زمانی که شخصی در تهران علیه اموال متعلق به دیگری، مرتکب جرم تخریب شود، دادگاه کیفری دو تهران ، صلاحیت رسیدگی به این جرم را دارد. بنابراین دادگاه کیفری یک این شهرستان صلاحیت دادرسی و صدور حکم در رابطه با جرم تخریب را ندارد. بنابراین، در صورتی که پرونده جرم تخریب، به دادگاه کیفری یک تهران ارجاع داده شود، قاضی باید قرار عدم صلاحیت صادر کند، سپس پرونده را به دادگاه کیفری دو شهرستان تهران ارجاع دهد.
بر اساس ماده ۳۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری، در صورتی که متهم در تهران مرتکب جرمی شود، دادگاه كيفري دو تهران به آن رسیدگی میکند. اگر متهم در شهرهای مختلف، جرائمی را انجام دهد و سپس در تهران دستگیر شود، دادگاه محل وقوع مهمترین جرم ، صالح به رسیدگی خواهد بود. یعنی اگر این شخص مرتکب سرقت تعزیری، کلاهبرداری، تخریب و تهدید دیگران شده باشد، رسیدگی به جرائم او در محل وقوع مهمترین جرم انجام میشود.
چنانچه متهم جرائمی را با مجازات یکسان در چند شهر مختلف انجام دهد، سپس در شهرستان تهران دستگیر شود، دادگاه کیفری دو شهر تهران نسبت به جرم او رسیدگی و صدور رای را انجام میدهد.
قلمرو مکانی در رابطه با جرم ارتکابی، موضوع با اهمیتی محسوب میشود. به جهت تسریع روند دادرسی و رسیدگی عادلانه به جرم متهم، مرجع صالح که در محل جرم واقع شده است، نسبت به آن صلاحیت رسیدگی دارد. به این ترتیب دادگاه کیفری شهر تهران در مورد جرائمی که در تهران محقق شدهاند، دادرسی را انجام خواهد داد.
دادگاه کیفری یک تهران دادرسی و صدور حکم را در رابطه با جرائمی انجام میدهد که مجازات آنها سلب حیات، حبس ابد و قطع عضو باشد.
در مواقعی که شخصی در استان تهران مرتکب جرم سیاسی شود، دادگاه کیفری یک مرکز استان تهران به آن رسیدگی میکند. به تشخیص رییس قوه قضاییه ممکن است علاوه بر مرکز استان، دادگاه کیفری یک در شهرستانها نیز تشکیل شود. چنانچه متهم در هر کدام از شهرستانهای استان تهران مرتکب جرم سیاسی شود، فقط همان دادگاهی که در مرکز استان تشکیل شده است، صلاحیت رسیدگی به این جرم را دارد.
در مواقعی که افراد در تهران مرتکب جرائم مطبوعاتی یا جرائم درجه ۱ تا ۳ یا مرتکب جرم تامین مالی تروریسم شوند، دادگاه کیفری 1 استان تهران نسبت به این موارد رسیدگی میکند.
جرم تامین مالی تروریسم به موجب قانون خاص، در صلاحیت دادگاه کیفری یک قرار داده شده است. به این ترتیب اگر شخصی در تهران برای حمایت تروریسم، حساب بانکی افتتاح کرده باشد یا برای کمک به تروریسم، به جمعآوری وجه نقد یا دریافت کمکهای غیرنقدی اقدام کند، مرتکب جرم تامین مالی تروریسم شده است. دادگاه کیفری یک تهران صلاحیت رسیدگی به این جرم را دارد. این دادگاه بعد از بررسی شرایط پرونده، حکم مناسب را صادر میکند.
اگر شخصی در تهران مرتکب سرقت حدی شود، رسیدگی به جرم او در صلاحیت دادگاه كيفري يك تهران قرار دارد زیرا مجازات این جرم با توجه به تکرار آن ممکن است، قطع عضو، حبس ابد یا اعدام باشد.
در شرایطی که شخصی در تهران مرتکب جرم محاربه شود، ممکن است به عنوان مفسد فیالارض شناخته شده و مجازات او اعدام باشد. در این زمان دادگاه كيفري يك تهران صلاحیت رسیدگی به این جرم را نیز دارد زیرا به موجب قانون هر جرمی که مجازات آن سلب حیات باشد، در این دادگاه مورد رسیدگی قرار میگیرد. یعنی هر اقدامی که در مرحله اول جرم محسوب شود و برای انجام آن جرم بتوان مجازاتی مانند سلب حیات (اعدام و امثالهم) تعیین کرد، باید در دادگاه کیفری یک رسیدگی شود.
برای اینکه جلسات دادرسی دادگاه کیفری یک تهران رسمیت داشته باشد، در قانون آیین دادرسی کیفری، تشریفاتی پیشبینیشده است. به موجب این قانون، دادگاه کیفری یک با حضور قاضی و دو مستشار آن رسمیت پیدا میکند. اگر قاضی دادگاه کیفری ۱ تهران حاضر نباشد، مستشاری که سابقه قضایی بیشتری دارد، به عنوان جانشین او ریاست جلسه را بر عهده میگیرد.
به جهت حساسیت جرائمی که در صلاحیت دادگاه کیفری استان تهران قرار دارد و سنگین بودن مجازات آنها، در قانون آیین دادرسی کیفری، موضوع تعدد قاضی برای این دادگاه در نظر گرفته شده است. قاضی دادگاه کیفری یک و مستشاران او در رابطه با جرمی که در این دادگاه مطرح شده است، دادرسی و صدور حکم را انجام میدهند.
دادگاه کیفری دو یکی از مراجع مهم و پرتراکم از جهت تعداد پرونده و مراجعهکننده محسوب میشود. صلاحیت این دادگاه به نسبت سایر مراجع کیفری گستردهتر است. دادگاه کیفری دو به تمام جرائمی که در صلاحیت سایر مراجع کیفری قرار ندارند، رسیدگی میکند. یعنی هر دادگاهی مطابق قانون، صلاحیت رسیدگی به جرم یا مجازات خاصی را دارد. در حالی که دادگاه کیفری دو بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، به تمام جرائمی که در صلاحیت مراجع نباشد، رسیدگی میکند. در دادگاه کیفری دو شهر تهران رییس یا دادرس علیالبدل به جرائم رسیدگی خواهد کرد.
اگر شخصی در تهران شما را به افشای اسرار یا به موضوع حیثیتی در مورد خود یا خانوادتان تهدید کند، میتوانید علیه او شکایت کنید. رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگاه کیفری دو شهر تهران قرار دارد. شما میتوانید برای اثبات این جرم دلایلی مانند معرفی شهود یا تنظیم استشهادیه را به دادگاه کیفری ارائه دهید. اگر صحت اظهارات شما برای قاضی دادگاه محرز شود، به مجازات مرتکب رای خواهد داد.
در مواقعی که جرم اختلاس یا ارتشا به صورت شبکهای یا به سرپرستی شخصی انجام شود، ممکن است مرتکب را به عنوان مفسد فیالارض بشناسند. در این حالت رسیدگی به جرایم آنها توسط دادگاه کیفری یک تهران انجام خواهد شد.
بنابراین در حالت عادی، رسیدگی به جرم اختلاس و ارتشاء در صلاحیت دادگاه کیفری دو شهر تهران قرار دارد اما زمانی که این جرائم به صورت شبکهای محقق شوند، رسیدگی به آنها توسط دادگاه کیفری یک تهران انجام میشود.
چنانچه پرونده شما به یکی از شعبههای دادگاه کیفری دو شهر تهران ارجاع داده شده است ولی با آدرس دادگاه کیفری ۲ تهران آشنایی ندارید، میتوانید از طریق تماس با مجتمع قضایی، آدرس دادگاه کیفری دو استان تهران را بپرسید. علاوه بر آن، آدرس دادگاه کیفری یک تهران به همراه سایر مراجع کیفری، در سایت دادگستری این استان ثبت شده است.
در بعضی مناطق تهران رسیدگی به جرائم در صلاحیت مجتمع قضایی مشخص قرار دارد. مطابق قانون آیین دادرسی مدنی ، این تقسیمبندی موجب نمیشود که دادگاه مستقر در منطقه، صلاحیت رسیدگی به دعاوی مناطق دیگر شهرستان را نداشته باشد.
ممکن است مجتمع قضایی مستقر در منطقه ۹ صلاحیت رسیدگی به جرایم ارتکابی این منطقه را داشته باشد. در این حالت، اگر دادستان پرونده مربوط به جرائم سایر مناطق تهران را به این مجتمع ارجاع دهد، دادگاهی که پرونده به آن ارجاع شده است، باید نسبت به آن رسیدگی و صدور رای را انجام دهد.
به جهت اینکه مراجع کیفری نظم بیشتری داشته باشند و به صورت تخصصی به جرایم رسیدگی کنند، شعبههایی از دادگاه کیفری شهر تهران به صورت تخصصی به جرایم مشخصی اختصاص دارند. به عنوان مثال شعبه 1043 دادگاه کیفری دو به طور تخصصی دادرسی پروندههای مربوط به جرائم پزشکی را انجام میدهد. سپس با توجه به مستندات پرونده، حکم مناسب را در این زمینه صادر میکند.
به این ترتیب اگر شما به علت تخلف پزشکی شکایت کنید، به احتمال زیاد دادستان پرونده شما را به این شعبه از دادگاه کیفری 2 شهید قدوسی ارجاع میدهد. البته توجه داشته باشید که این تقسیمبندیها موجب نمیشود که اگر پرونده شما به مرجعی غیر از این شعبه ارجاع داده شد، شعبه مورد نظر قرار عدم صلاحیت صادر کند.
ممکن است در متن ابلاغیه نوشته شود که پرونده شما به شعبه 1040 کیفری ۲ مجتمع قضایی شهید قدوسی تهران ارجاع داده شد. در این حالت با شروع جلسات دادرسی شما باید به آدرس دادگاه کیفری ۲ تهران که در انتهای خیابان شهید شیرودی واقع شده است، مراجعه کنید. این شعبه از محاکم کیفری در طبقه سوم مجتمع قضایی شهید قدوسی قرار دارد.
شعبههای 1026 تا 1050 در دادگاه کیفری ۲ شهید قدوسی مستقر شدهاند. به این ترتیب اگر پرونده شما به هر کدام از این شعبهها ارجاع داده شود، باید به آدرس دادگاه کیفری شهید قدوسی تهران مراجعه کنید.
البته به دلیل اینکه ممکن است آدرس یا شماره شعبهها تغییر کند، ملاک شما باید شعبهای باشد که در متن ابلاغیه برای شما ارسال میشود. با شروع جلسات دادرسی لازم است که در شعبه مورد نظر حاضر شوید و اظهارات خود را در رابطه با جرم ارتکابی و مجازات مرتکب بیان کنید.
در صورتی که جرم ارتکابی در منطقه ۱۶ یا ۱۹ تهران محقق شده باشد، ممکن است دادستان پرونده شما را به مجتمع قضایی بعثت ارجاع دهد. در این حالت شما باید به آدرس دادگاه کیفری بعثت تهران واقع در ضلع شمالی ترمینال جنوب مراجعه کنید.
اگر جرم ارتکابی شما یا طرف مقابل در رابطه با مواردی باشد که در صلاحیت دادگاه کیفری دو مجتمع قضایی ارشاد تهران قرار دارد، باید در تاریخ مقرر در مجتمع قضایی ارشاد تهران واقع در خیابان شهید بهشتی حاضر باشید.
اگر کارمندی در شهرستان تهران مرتکب اختلاس شود، رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه کیفری ۲ تهران قرار دارد. در این حالت تحقیقات مقدماتی در رابطه با این جرم و انتساب آن به متهم انجام میشود. چنانچه وقوع جرم توسط کارمند برای دادیار محرز شود، قرار جلب به دادرسی را صادر میکند. در این حالت ممکن است دادستان پرونده جرم اختلاس را به یکی از شعبههای دادگاه کیفری 2 مجتمع قضایی قدس تهران ارجاع دهد زیرا دادگاه کیفری ۲ تهران نسبت به جرم اختلاس صلاحیت رسیدگی دارد.
اگر در تهران شخصی مرتکب جرم قابل گذشت شود، میتوانید علیه او شکایت کنید. به دلیل قابل گذشت بودن جرم ارتکابی، برای پیگیری پرونده به شکایت شاکی نیاز است. در حالی که جرایم غیرقابل گذشت نیازی به شکایت شاکی ندارند. یعنی دادستان به عنوان نماینده مردم، دادرسی این پرونده و مجازات متهم را از قاضی دادگاه کیفری استان تهران تقاضا میکند.
فرض کنید شخصی در تهران مرتکب جرم خیانت در امانت نسبت به خودروی شما شده است. این شخص به قصد ضرر رساندن به شما این خودرو را در تهران میفروشد یا از بین میبرد. در این شرایط برای پیگیری این جرم باید علیه او شکایت کنید زیرا تا زمانی که علیه متهم شکایت نکنید، این شخص تحت تعقیب قرار نخواهد گرفت.
با شکایت شما تحقیقات مقدماتی در خصوص کشف جرم و اتهام وارده به متهم آغاز میشود. در صورتی که دادیار، وقوع جرم و انتساب آن به متهم را احراز کند، قرار جلب دادرسی صادر میشود. پس از آن دادستان کیفرخواست را صادر خواهد کرد. سپس پرونده را به یکی از شعبههای دادگاه کیفری دو شهر تهران ارجاع میدهد. در این مرحله پیامکی به شما ابلاغ میشود تا از جریان فرآیند رسیدگی نسبت به پرونده خود، مطلع شوید. در این پیامک شماره شعبهای که پرونده به آن ارجاع داده شده، نوشته شده است.
به عنوان مثال، متن پیامک به این صورت است که؛ پرونده شما به شعبه 1040 دادگاه كيفري دو مجتمع قضايي شهيد قدوسي تهران ارجاع داده شد. در این حالت برای اینکه پرونده خود را از طریق دادگاه پیگیری کنید، باید به این شعبه مراجعه کنید. در صورتی که با آدرس دادگاه کیفری دو مجتمع قضایی شهید قدوسی تهران آشنایی ندارید، میتوانید از طریق تماس با مجتمع، آدرس شعبه را بپرسید. همچنین میتوانید از طریق مراجعه به سایت دادگستری تهران آدرس دادگاه کیفری دو شهید قدوسی را جستجو کنید.
دادگاه کیفری زمان تشکیل جلسه دادرسی را به شما و طرف مقابل ابلاغ میکند. شما میتوانید برای اثبات ادعای خود، مبنی بر تحقق جرم توسط متهم، با تقدیم لایحه و ارائه مدارک مناسب، خواسته خود را در دادگاه کیفری شهر تهران مطرح کنید. متهم پرونده نیز برای دفاع از خود و بیان توضیحات تکمیلی، لایحه دفاعی را به همراه مدارک و دلایل محکمهپسند به دادگاه ارائه میدهد.
در مورد دادگاههای تهران نکتهای مهم را مدنظر داشته باشید. این موضوع از اهمیت فراوانی برخوردار است.
در تهران و بعضی از شهرهای کشور ما، مراجع رسیدگی به امور و دعاوی یک شهر به ناحیه یا منطقه خاصی تقسیم میشوند. به عنوان مثال، دادگاه کیفری غرب تهران رسیدگی به امور جزایی منطقههای ۵ و ۹ را بر عهده دارد. همچنین ممکن است دادگاه کیفری شرق تهران ، دادرسی و صدور حکم در مورد جرائم و پروندههای کیفری منطقههای ۴ و ۸ را بر عهده داشته باشد.
نکتهای که در این مورد بیان میشود، این است که اگر پروندهای در مورد جرائم شرق در دادگاه کیفری که در غرب تهران واقع شده مطرح شود، تکلیف قاضی چیست؟ یعنی قاضی باید قرار عدم صلاحیت صادر کند یا دادرسی و صدور حکم را نسبت به این پرونده انجام دهد؟
پاسخ این است که بر اساس تبصره ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی مدنی، تقسیمبندی محاکم یک شهر به ناحیه یا منطقه، موجب ممنوعیت رسیدگی سایر مراجع صلاحیتدار نخواهد شد. یعنی اگر جرمی در تهرانپارس که در شرق تهران واقع شده است، انجام شود، دادگاه کیفری که در غرب تهران مستقر است، میتواند به این جرم رسیدگی کند. به این ترتیب این تقسیمبندیها ذاتی نیستند و به جهت تسریع در روند رسیدگی یا به دلیل مسائل دیگر تعیین میشوند.
علاوه بر این موارد در تهران و بعضی شهرهای کشور شعبههای دادگاههای کیفری به امور خاصی اختصاص داده میشوند. یعنی شعبهای به جرائم مربوط به کلاهبرداری و شعبه دیگری به جرایم مربوط به رانندگی اختصاص داده خواهد شد.
بهتر است بدانید که این تقسیمبندی نیز مانع رسیدگی قاضی دادگاه به پروندهای که ارتباطی با جرم مورد نظر ندارد، نخواهد شد. یعنی تمام شعبههای دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به امور جزایی و جرائمی که مطابق قانون در صلاحیت این دادگاه قرار داده شده است را دارند و اختصاص یک شعبه به جرائم پزشکی یا سایر جرائم، مانع صلاحیت سایر مراجع نخواهد شد.
به عنوان مثال، یکی از شعبههای تهران مطابق تجربه قاضی، رسیدگی به جرایم مربوط به سرقت را بر عهده دارد. در صورتی که دادستان، پرونده مربوط به جرم سرقت را به شعبه دیگری ارجاع دهد، قاضی شعبهای که پرونده به آن ارجاع داده شده، باید رسیدگی و صدور حکم را در رابطه با پرونده انجام دهد. بنابراین به جهت اینکه اختصاص جرائم به بعضی شعبههای کیفری ذاتی نیستند، سایر محاکم کیفری دو نیز، میتوانند نسبت به جرم ارتکابی رسیدگی و صدور رای را انجام دهند. یعنی ممنوعیتی در این مورد ندارند.
هر جرمی متناسب با مقررات ممکن است به یکی از سه طریق زیر به دادگاه وارد شود:
بیشترین پروندههایی که به محاکم کیفری وارد میشوند، از طریق کیفرخواست صادره توسط دادستان و تقاضای کتبی او جهت دادرسی هستند. یعنی دادستان کیفرخواست کتبی را صادر میکند و پرونده را به یکی از شعبههای کیفری ارجاع میدهد. به این ترتیب پرونده به دادگاه کیفری شهرستان تهران وارد میشود.
گاهی ممکن است دادستان با حضور در دادگاه کیفری شهرستان تهران، از قاضی درخواست کند تا دادرسی و صدور حکم را در رابطه با جرمی انجام دهد و مرتکب را به مجازات جرم ارتکابی محکوم کند. به این مورد کیفرخواست شفاهی دادستان گفته میشود.
در مواقعی پرونده به صورت مستقیم در دادگاه کیفری شهر تهران وارد میشود. این شرایط برای پروندههای مربوط به اعمال منافی عفت، جرایم درجه ۷ و ۸ یا جرائم افراد کمتر از ۱۵ سال خواهد بود.
البته در این موارد نیز رعایت صلاحیت محاکم کیفری یک و دو تهران ضروری است.
جرایم درجه ۷ و ۸ در صلاحیت دادگاه کیفری دو تهران قرار دارند. یعنی بدون اینکه دادیار یا بازپرس تحقیقات مقدماتی را در رابطه با این جرائم انجام دهند، پرونده به صورت مستقیم در دادگاه کیفری دو شهر تهران وارد میشود. قاضی این دادگاه تحقیقات مقدماتی را برای این جرم انجام خواهد داد. سپس در صورت احراز وقوع جرم، دادرسی را نسبت به آن انجام میدهد و رأی مناسب را صادر میکند.
در صورتی که جرم ارتکابی از اعمال منافی عفت باشد، به طور مستقیم در دادگاه کیفری شهر تهران وارد میشود. البته رسیدگی به اعمال منافی عفت، مانند زنا با محارم یا لواط که مجازات آنها سلب حیات است، در صلاحیت دادگاه کیفری یک تهران قرار دارند. شخصی که قصد دارد این جرائم را به طور مستقیم در دادگاه مطرح کند، باید به آدرس دادگاه کیفری 1 تهران مراجعه کند. دادگاههای کیفری یک این استان در خیابان پانزده خرداد، واقع شدهاند.
بنابراین اگر پرونده مربوط به دادگاه کیفری یک در شعبه نهم این مرجع مطرح شود، شما باید به آدرس شعبه 9 دادگاه کیفری یک استان تهران مراجعه کنید.
رسیدگی به اعمال منافی عفت کمتر از زنا و لواط که در تهران محقق شده باشند و مجازات آنها کمتر از اعدام باشد، در صلاحیت دادگاه کیفری دو شهر تهران قرار دارد.
شعبه 19 دادگاه کیفری استان تهران ، جرمی به عنوان زنا مطرح میشود. بعد از تحقیقات مقدماتی در این دادگاه معلوم میشود که عمل زنا محقق نشده و فعل ارتکابی کمتر از آن بوده است. در این حالت دادگاه کیفری یک تهران قرار عدم صلاحیت صادر میکند و پرونده را به دادگاه کیفری دو شهر تهران ارجاع میدهد زیرا صلاحیت رسیدگی به جرائم کمتر از آن را ندارد.
در مواقعی که پرونده مربوط به جرم در دادگاه کیفری در شعبه 76 دادگاه کیفری استان تهران مطرح شود، قاضی این دادگاه به همراه مستشاران، دادرسی و صدور حکم را در رابطه با این جرم انجام میدهند. چنانچه عدم صلاحیت خود را اعلام کنند، پرونده را به دادگاه صالح ارجاع میدهند.
بدون شک اگر برای رسیدگی به پرونده، شکایت یا دفاع از جرمی به دادگاههای کیفری شهر تهران مراجعه میکنید، نیاز خواهید داشت که با تشریفات این دادگاهها به صورت جزئیتر آشنا شوید و همچنین با توجه به موضوعی که آن را پیگیری میکنید، باید لایحه مناسبی نیز در اختیار داشته باشید.
برای تهیه و تنظیم لایحه به صورت اختصاصی میتوانید درخواستتان را ثبت کنید. مشاوران و وکلای مجموعه احتراما در اسرع وقت به درخواستهای شما پاسخ خواهند داد. علاوه براین، خدمات مشاوره حقوقی تلفنی نیز به شما کمک میکند که در سریعترین زمان ممکن از خدمات مشاوره بهره ببرید.
ثبت نظر یا سوال