حق مالکیت طرفین بر جهیزیه، سیاهه، استرداد و شرح تمام مصادیق بروز جرم خیانت در امانت جهیزیه

جرم خیانت در امانت جهیزیه زمانی محقق می‌شود که زوجه جهیزیه خود را به شوهرش سپرده باشد و شوهر او در نگهداری این وسایل تعدی و تفریط کند.

در واقع تا زمانی‌ که رابطه امانی سپردن جهیزیه و خیانت در آن وجود نداشته باشد یا تعدی و تفریط انجام نشده باشد، جرم خیانت در امانت جهیزیه محقق نمی‌شود.

بسیاری از حقوق‌دانان جرم خیانت در امانت جهیزیه را قبول ندارند. آن‌ها معتقدند ید شوهر در مورد جهیزیه زوجه، ید امانی نیست. به ‌همین دلیل نمی‌توان از طریق کیفری علیه او اقدام کرد.

در مقابل بعضی از حقوق‌دانان تعدی و تفریط شوهر را در مورد نگهداری جهیزیه و فروش این وسایل، جرم خیانت در امانت جهیزیه می‌دانند.

آن‌ها فروش این وسایل را مصداق فروش مال متعلق به دیگری محسوب می‌کنند. رسیدگی به این جرم را می‌توان با لایحه شکایت خیانت در امانت یا لایحه دفاعیه خیانت در امانت پیگیری کرد.

ماهیت جهیزیه در جرم خیانت در امانت جهیزیه

جهیزیه وسایل مورد نیاز جهت زندگی است که تهیه آن مطابق قانون بر عهده مرد قرار دارد.

در کشور ما زوجه یا خانواده او وسایلی را فراهم می‌کنند تا زوجین زندگی مشترک خود را آغاز کنند.

جهیزیه‌ای که خانم یا خانواده او فراهم می‌کنند، جزء اموال خانم محسوب می‌شود. یعنی مالکیت جهیزیه با زوجه است.

اختلاف نظر در مورد ماهیت جهیزیه

بی‌شک جهیزیه‌ای که دختر آن را تهیه کرده ‌است، در مالکیت او قرار دارد. در مورد ماهیت جهیزیه بین حقوق‌دانان اختلاف زیادی هست.

عده‌ای آن را اباحه تصرف در نظر می‌گیرند و برای شوهر هیچ‌گونه مسئولیتی تعیین نمی‌کنند. در مقابل عده‌ای آن را به‌ عنوان عقد عاریه تلقی می‌کنند و شوهر را امین جهیزیه می‌دانند. یعنی در صورت تعدی و تفریط، علاوه ‌بر الزام او به جبران خسارت، شوهر را تحت عنوان جرم خیانت در امانت دارای مسئولیت کیفری می‌دانند.

اباحه تصرف در جرم خیانت در امانت جهیزیه

تا زمانی ‌که مرد با زوجه زندگی می‌کند، نسبت ‌به جهیزیه اباحه تصرف دارد. اباحه تصرف به معنی آن است که شوهر می‌تواند از این وسایل استفاده کند. یعنی خانم استفاده از جهیزیه را برای شوهرش مباح می‌داند.

اختلافات در مورد جهیزیه زمانی نمایان می‌شود که خانم از شوهر خود جدا زندگی کند. یعنی زمانی ‌که زوجه قصد جدایی از زوج را داشته باشد، در دوران پیش ‌از طلاق خانه او را ترک می‌‌کند.

در این مدت اگر جهیزیه زوجه، بدون تقصیر شوهر خراب شوند، شوهر مسئولیتی ندارد اما اگر شوهر به صورت عمدی و به دلیل اختلاف با زوجه این وسایل را بفروشد یا آن‌ها را تخریب کند، مسئولیت خواهد داشت.

تعیین تکلیف در مورد جهیزیه در جرم خیانت در امانت جهیزیه

در زمان طلاق زوجین، دادگاه خانواده موظف است ضمن صدور رأی گواهی عدم امکان سازش، در مورد تمام حقوق مادی و غیر مادی زوجین تعیین تکلیف کند. این ‌موضوع در ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده بیان شده‌ است.

مطابق این ماده، در مورد جهیزیه و سایر حقوق، توسط دادگاه خانواده تصمیم‌گیری می‌شود.

در صورتی ‌که خانمی قصد استرداد جهیزیه را داشته باشد، ابتدا باید برای شوهر اظهارنامه ارسال کند. او این تصمیم خود را به همراه مهلت مقرر به مرد اعلام می‌کند. در صورتی ‌که مرد به دلیل اختلاف با زوجه، اقدام به فروش جهیزیه او کند یا با سوءنیت یا تعدی و تفریط این وسایل را از بین ببرد، جرم خیانت در امانت جهیزیه محقق می‌شود.

تعدی و تفریط مرد در مورد جهیزیه را می‌توان با استفاده از شهادت شهود یا تنظیم استشهادیه در دادگاه ثابت کرد.

مالکیت جهیزیه در جرم خیانت در امانت جهیزیه

زوجین برای شروع زندگی مشترک وسایلی را فراهم می‌کنند. در طول زندگی مشترک هر کدام از آن‌ها از وسایلی که طرف مقابل فراهم کرده ‌است، استفاده می‌کند.

استفاده کردن طرفین از اموال، موجب از بین رفتن حق مالکیت این وسایل نمی‌شود. یعنی مرد همچنان مالک وسایلی است که خودش خریده و خانم هم نسبت ‌به وسایلی که تهیه کرده‌ است، مالکیت دارد.

گاهی ممکن است زوجین به هر دلیلی نتوانند زندگی مشترک را ادامه دهند و برای جدایی از یکدیگر اقدام کنند. در این حالت هر کدام از آن‌ها می‌توانند وسایلی را که در ابتدای ازدواج خریداری کرده‌اند، برای خود بردارند.

راه‌های استرداد جهیزیه در جرم خیانت در امانت جهیزیه

زوجه می‌تواند برای استرداد جهیزیه، از طریق دادگاه حقوقی یا کیفری اقدام کند. به این صورت که دادخواست استرداد جهیزیه را به دادگاه خانواده تقدیم می‌کند. سپس با ارائه مدارک و دلایل، رسیدگی به این موضوع را از قاضی تقاضا می‌کند. این موضوع در ماده 4 قانون حمایت از خانواده مطرح شده است. مطابق این ماده، رسیدگی به امور و دعاوی مربوط به جهیزیه، در صلاحیت دادگاه خانواده است.

در مواقعی شوهر اقداماتی را انجام می‌دهد که موجب تحقق جرم خیانت در امانت جهیزیه می‌شود. زمانی ‌که اختلافات بین زوجین زیاد شود، ممکن است شوهر برای انتقام‌جویی از زوجه به جهیزیه او آسیب وارد کند یا آن‌ها را بفروشد. ممکن است مرد در حضور دیگران به زوجه اعلام کند که جهیزیه او را از بین می‌برد تا او نتواند آن‌ها را از خانه خارج کند. سپس اقدام به تخریب یا تلف کردن آن‌ها کند، این ‌موضوع تحت عنوان جرم خیانت در امانت جهیزیه در دادگاه کیفری قابل پیگیری خواهد بود.

همچنین اگر شوهر به دوستان و اقوام خود اعلام کند که قصد دارد جهیزیه زوجه را بفروشد تا او نتواند آن‌ها را پس بگیرد، سپس اقدام به فروش این وسایل کند، در این حالت نیز جرم خیانت در امانت جهیزیه قابل‌ تصور است.

لیست جهیزیه یا سیاهه چه کاربردی دارد؟

در بعضی مناطق کشور مرسوم است که در هنگام انتقال جهیزیه به خانه شوهر، لیست یا سیاهه‌ وسایل را تهیه می‌کنند. البته این لیست به معنی سپردن و امانی بودن جهیزیه به مرد نیست. بلکه به معنی مالکیت زوجه بر این وسایل است. به ‌این ‌ترتیب، اگر خانم قصد استرداد جهیزیه را داشته باشد، می‌تواند با ارائه این لیست به دادگاه، مالکیت خود را ثابت کند. اگر زوجه لیست جهیزیه را نداشته باشد یا شوهرش آن را تایید نکند، خانم می‌تواند برای اثبات مالکیت خود نسبت ‌به این وسایل، از شهادت شهود یا تنظیم استشهادیه یا ارائه فاکتورهای خرید استفاده کند.

مصادیق جرم خیانت در امانت جهیزیه

اگر سوءنیت مرد در مورد تخریب یا ورود آسیب به جهیزیه زوجه ثابت شود، ممکن است تحت عنوان جرم خیانت در امانت جهیزیه قابل پیگیری باشد.

به ‌عنوان مثال، مردی پس ‌از مشاهده‌ اظهارنامه زوجه، مبنی ‌بر استرداد جهیزیه به دلیل اختلاف با او، جهیزیه خانم را در حیاط خانه جمع می‌کند و آن‌ها را آتش می‌زند. این اقدام موجب تحقق جرم خیانت در امانت جهیزیه می‌شود زیرا تلف کردن عمدی، از مصادیق جرم خیانت در امانت محسوب می‌شود.

هم‌چنین اگر مرد وسایلی که خانم تهیه کرده است را بفروشد تا او نتواند آن‌ها را از خانه ببرد، این ‌موضوع نیز یکی از مصادیق جرم خیانت در امانت محسوب می‌شود و به واسطه آن، مرد تحت تعقیب قرار می‌گیرد.

جهیزیه یکی از مصادیق نفقه

در منابع فقهی و حقوقی، به مصادیق جهیزیه پرداخته شده است. این مصادیق شامل وسایل زندگی و اثاثی است که افراد خانواده در زندگی به آن نیاز دارند. درماده 1107 قانون مدنی، تهیه اثاث منزل به عنوان نفقه خانم معرفی شده است. بر اساس این ماده، مرد موظف است خانه و وسایل زندگی را متناسب با وضعیت زوجه برای او فراهم کند. در جامعه ما، زوجه و خانواده او وسایلی را به عنوان جهیزیه فراهم می‌کنند که این موضوع مصداق تعاون در تهیه لوازم و وسایل برای زوجین محسوب می‌شود.

به خاطر داشته باشید که؛

هر زمان احساس کردید که تمایل دارید درباره این جرم اطلاعاتی کسب کنید یا اینکه با لایحه مورد نیاز آن آشنا شوید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی بهره ببرید یا اینکه تنظیم لایحه مورد نظر خود را به تیم حقوقی احتراما بسپارید.