نحوه نوشتن لایحه بطلان معامله و شرایط استفاده از آن
نمونه لایحه بطلان معامله یکی از لوایحی است که به دادگاه حقوقی تقدیم می‌شود. رسیدگی به دعوای بطلان معامله در صلاحیت دادگاه حقوقی قرار دارد. هر قرارداد یا معاملهای برای صحت و اعتبار به شرایطی نیاز دارد. معامله صحیح به معاملهای گفته می‌شود که دارای تمام شرایط اساسی صحت معامله باشد. گاهی وضعیت معامله از حکم اولیه آن، تغییر وضعیت پیدا می‌کند. این وضعیت ممکن است صحت، بطلان یا عدم نفوذ باشد. یعنی ممکن است معاملهای در ابتدا ظاهرا صحیح باشد ولی بعد از مدتی معلوم شود که باطل بوده است. مانند این شرایط که یکی از طرفین برای انجام معامله رضایت و قصد نداشته و معامله بدون قصد او منعقد شده است. در این حالت، معامله قابل بطلان خواهد بود.
علاوه بر شرایط بطلان معامله، از مسائل دیگری که تا حدودی به این بحث نزدیکی دارد، مساله فسخ کردن معامله است. پیشنهاد می‌کنیم در رابطه با این موضوع نیز، مقاله لایحه فسخ معامله را مطالعه کنید. خواندن این مقاله، اطلاعات دقیقی در خصوص لایحه این اقدام حقوقی در اختیار شما قرار می‌دهد.
دعوای ابطال معامله چه زمانی مطرح می‌شود؟
دعوای ابطال معامله زمانی مطرح می‌شود که معامله در زمان انعقاد صحیح بوده است ولی بعد از مدتی معلوم شود که یکی از شرایط صحت عقد وجود ندارد. اگر موضوع معامله، مال غیرمنقول باشد دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول، صالح به رسیدگی خواهد بود. در صورتی که موضوع مال مورد معامله منقول باشد، دادگاه محل اقامت خوانده، دادگاه صالح است.
در واقع دعوای ابطال معامله در مواقعی مطرح می‌شود که مشخص شود یک معامله از زمان انعقاد، فاقد یکی از شرایط اساسی صحت معامله و از ابتدا باطل بوده است. یعنی اگر موضوع معامله مال غیر مشروعی مانند مواد مخدر باشد، معامله آن ممنوع است. در این صورت اگر طرف مقابل قصد ابطال این معامله را داشته باشد، با تقدیم نمونه لایحه دفاعیه بطلان معامله تقاضای خود را در دادگاه مطرح می‌کند.
دعوای بطلان معامله دعوایی است که در آن، خواهان از دادگاه تقاضا می‌کند که نسبت به ابطال و بی‌اعتباری یک معامله حکم صادر کند. دعوای ابطال معامله در شرایطی مطرح می‌شود که خواهان با مراجعه به دادگاه اعلام کند معاملهای که منعقد شده است، یکی از شرایط اساسی صحت معامله را ندارد. خواهان با تقدیم نمونه لایحه ابطال معامله و ارائه مدارک مناسب، ادعای خود را مطرح می‌کند. در این حالت، قاضی پس از احراز این موضوع، به ابطال معامله رأی خواهد داد.
شرایط صحت معامله در لایحه بطلان معامله
شرایط اساسی صحت معامله در ماده ۱۹۰ قانون مدنی آمده است. اولین شرط برای صحت یک معامله، قصد طرفین و رضای آن‌ها است. اگر فردی در حالت بی‌ارادگی یا مستی، در یک معامله قرار بگیرد، این معامله صحیح نیست و این موضوع موجب بطلان معامله می‌شود. خواهان می‌تواند با مراجعه به دادگاه اعلام کند که این معامله به علت فقدان اراده او صحیح نیست. برای این کار لازم است با تقدیم نمونه لایحه بطلان معامله و ارائه دلایل مناسب، توضیحات خود را بنویسد. پس از آن قاضی بر اساس محتوای لایحه دفاعیه ابطال معامله و با توجه به مدارک ارائه شده، تصمیم مناسب را اعلام می‌کند. در ادامه به توضیح این شرایط می‌پردازیم:
نقش اهلیت در بطلان معامله
شرط لازم دیگر برای صحت معامله، اهلیت طرفین است. اهلیت به معنی صلاحیت و شایستگی دارا شدن حق است. صغیر و مجنون، فاقد اهلیت برای انجام معامله هستند. در صورتی که یکی از طرفین معامله صغیر یا مجنون باشد این معامله صحیح نیست.
اهمیت موضوع معین در بطلان معامله
شرط دیگر صحت معامله، موضوع معین است. یعنی طرفین باید بر یک موضوع مشخص، معامله خود را منعقد کنند. به عنوان مثال؛ اگر خریدار قصد خرید گندم دارد، فروشنده نیز باید همین قصد را داشته باشد. در صورتی که خریدار قصد خرید گندم و فروشنده قصد فروش برنج را داشته باشد، این معامله صحیح نیست. در این حالت، خواهان با تقدیم لایحه دفاعیه ابطال معامله به دادگاه، تلاش می‌کند قاضی را قانع کند که به نفع او حکم دهد.
تاثیر جهت مشروع در لایحه بطلان معامله
شرط آخر برای صحت یک معامله، مشروعیت جهت آن است. این موضوع یکی از مهمترین شرایط لازم برای انعقاد معامله است. البته در زمان انعقاد معامله نیازی به تصریح جهت معامله نیست، ولی اگر جهت معامله ذکر شود، باید مشروع و قانونی باشد. در صورتی که خواهان ضمن تقدیم لایحه دفاعیه ابطال معامله ، نامشروع بودن جهت معامله را ذکر کند، قاضی این موضوع را مورد رسیدگی قرار خواهد داد. اگر صحت اظهارات او در دادگاه ثابت شود، قاضی به ابطال این معامله رای می‌دهد.
مصادیق بطلان معامله در لایحه بطلان معامله
گاهی ممکن است معاملهای در مورد یک مال غیرمنقول منعقد شود، ولی بعد از آن معلوم می‌شود که این مال مستحق للغیر در آمده است. یعنی متعلق به شخص ثالثی غیر از طرفین معامله است. در این حالت، این معامله باطل خواهد بود.
زمانی که شخصی بطلان معامله را به طرف مقابل اطلاع دهد ولی او این موضوع را نپذیرد یا آن را رد کند، این شخص با مراجعه به دادگاه و تقدیم نمونه لایحه بطلان معامله دعوای خود را در دادگاه مطرح و از قاضی تقاضا می‌کند که به بطلان این معامله رای دهد. قاضی پس از بررسی محتوای لایحه دفاعیه ابطال معامله و با توجه به مدارکی که ارائه شده است، رای مناسب را صادر می‌کند.
بیان یک مثال
فرض کنید شخصی خودرویی را برای حمل مشروبات الکلی خریداری می‌کند. اگر او در زمان معامله این موضوع را تصریح نکند، معامله صحیح است ولی اگر او این موضوع را مطرح کند، معامله باطل خواهد بود. یعنی عدم مشروعیت جهت معامله، می‌تواند یکی از موارد بطلان معامله باشد. خواهان که از این موضوع مطلع می‌شود، می تواند با تقدیم نمونه لایحه ابطال معامله از قاضی بطلان این معامله را تقاضا کند.
اشتباه در معامله
اشتباه ممکن است که در نوع معامله یا در طرف یا موضوع آن ایجاد شود. این موارد موجب بطلان معامله می‌شوند. فرض کنید شخصی قصد دارد خودروی خود را به دیگری اجاره دهد ولی طرف مقابل قصد خرید خودرو را دارد. در این حالت به دلیل اینکه در نوع معامله اشتباه رخ داده، این معامله باطل است. در صورتی که معامله با این تصور اشتباه منعقد شود، خواهان می‌تواند با تقدیم نمونه لایحه بطلان معامله و ارائه مدارک مناسب، از قاضی تقاضا کند که به بطلان این معامله رأی دهد.
گاهی ممکن است اشتباه در موضوع معامله رخ دهد. مانند اینکه شخصی قصد دارد، باغ خود را به دیگری بفروشد ولی طرف مقابل فقط قصد خرید محصولات این باغ را دارد. در این حالت نیز این معامله باطل است. خواهان پس از مراجعه به دادگاه و تقدیم نمونه لایحه دفاعیه بطلان معامله تلاش می‌کند که قاضی را قانع کند تا به بطلان این معامله رای دهد.
در مواقعی که اشتباه در طرف معامله رخ دهد نیز امکان ابطال وجود دارد. این موضوع در مواقعی رخ می‌دهد که شخصی به اعتبار یا آشنایی یا دلایلی مانند مدیون بودن قصد دارد مالی را به فرد خاصی هبه کند و بعد از آن، اگر معلوم شود که به علت شباهت اسمی اشتباه رخ داده، این معامله نیز باطل است.
چه زمانی نمونه لایحه بطلان معامله تنظیم می‌شود؟
زمانی که شخصی مدعی بطلان یک معامله است، نمونه لایحه بطلان معامله را تنظیم و به دادگاه تقدیم می‌کند. در واقع شخصی که مدعی بطلان معامله باشد، علیه طرف مقابل طرح دعوا خواهد کرد. با تشکیل جلسات دادرسی، خواهان ضمن تقدیم نمونه لایحه اعلام بطلان معامله دلایل و مدارک اثبات این ادعا را به دادگاه ارائه می‌دهد. در صورتی که صحت ادعای او ثابت شود، قاضی به بطلان معامله حکم خواهد داد.
نحوه تنظیم لایحه بطلان معامله
برای تنظیم نمونه لایحه بطلان معامله لازم است که مشخصات خود و طرف مقابل را بنویسید. سپس به صورت مختصر درباره معامله مورد نظر توضیح دهید؛ به طوری که هر کس این توضیحات را بخواند، در جریان موضوع پرونده قرار بگیرد. پس از آن، دلایل خود را به صورت تیتروار و به ترتیب اولویت در متن نمونه لایحه اعلام بطلان معامله بنویسید. یعنی اگر دلیل شما برای بطلان معامله، فقدان قصد یا رضا یا فقدان اهلیت یا نامشروع بودن جهت معامله است، باید این موارد را به صورت مرتب در این قسمت وارد کنید. بهتر است که مواد قانونی مرتبط، نظریه‌های مشورتی و آرای وحدت رویه را نیز بنویسید. همچنین می‌توانید آرای صادره که قوه قضاییه منتشر می‌کند را به نمونه لایحه دفاعیه اعلام بطلان معامله ضمیمه کنید.
در انتهای نمونه لایحه بطلان معامله قسمتی را به عنوان نتیجه‌گیری قرار دهید. در این قسمت با توجه به آنچه شرح داده‌اید و دلایلی که مطرح کرده‌اید، می‌توانید خواسته خود را بنویسید. قاضی بعد از بررسی دلایل و مدارکی که ارائه شده است تصمیم مناسب را اعلام می‌کند.
رای وحدت رویه شماره ۸۱۱ مورخ 1400/04/01
بر اساس این رأی وحدت رویه و مطابق مواد قانون مدنی، در صورتی که مبیع مستحق للغیر درآید و خریدار از این موضوع بی‌اطلاع باشد، فروشنده باید غراماتی از جمله کاهش ارزش ثمن که به خریدار وارد شده است را به او بپردازد.
پیشنهاد می‌کنیم که
اگر ابطال معاملهای را در نظر دارید و از شرایط آن مطمئن نیستید یا از مراحل رسیدگی به این مساله آگاهی ندارید، حتما از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی بهره ببرید. همچنین برای حضور در دادگاه نیز، نیاز به تنظیم یک لایحه مناسب است. با ثبت درخواست تنظیم لایحه ، این لایحه را در سریع‌ترین زمان ممکن در اختیار خواهید داشت. در کنار شما هستیم.
ثبت نظر یا سوال