جرم تصرف عدوانی کیفری و شیوه‌ صحیح طرح دعوا و پیگیری این جرم در محاکم

جرم تصرف عدوانی کیفری از جرایمی است که علیه اموال و مالکیت افراد شکل می‌گیرد. این جرم فقط علیه اموال غیر منقول قابل تحقق است. زمانی ‌که فردی به‌ صورت غیر قانونی و بدون رضایت مالک، ملک او را تصرف کند، این جرم محقق می‌شود. در مواقعی که مالک مدعی باشد، متهم بدون رضایت او در این ملک سکونت دارد، می‌تواند علیه متهم شکایت کند.

حق شکایت علیه متهم فقط برای مالک در نظر گرفته شده ‌است. یعنی مستاجر، کارگر ملک یا سایر افرادی که سابقه تصرف در آن را داشته باشند و ملک از تصرف آن‌ها خارج شده باشد، نمی‌توانند از طریق کیفری این مورد را پیگیری کنند و این حق فقط برای مالک است. سایر افراد باید از راه‌های دیگر رفع استیلا از ملک را درخواست دهند.

فردی را در نظر بگیرید که خانه‌ای در روستا خریداری کرده و سال‌ها در این خانه ساکن بوده است. مالک خانه پس ‌از مدتی این خانه را رها و به شهر مهاجرت می‌کند. یکی از اهالی روستا بدون اجازه مالک و به‌ صورت غیر قانونی در این خانه ساکن می‌شود. پس‌ از مدتی مالک با اطلاع از این موضوع، علیه مرتکب شکایت می‌کند. او با ارائه سند مالکیت و طرح دعوای تصرف عدوانی کیفری مجازات مرتکب را تقاضا می‌کند. اگر قاضی اظهارات او را بپذیرد، به مجازات متصرف حکم خواهد داد.

تصرف عدوانی کیفری چیست ؟

به دلیل اهمیت حق مالکیت افراد و برای برقراری نظم و امنیت در جامعه طرح دعوای تصرف عدوانی کیفری در محاکم امکان‌ پذیر شد. در واقع برای جلوگیری از وقوع این جرم در جامعه و برخورد قاطع با متهم، این اقدام جرم‌ انگاری شده است. در بعضی مواقع مطرح نشدن دعوای رفع تصرف عدوانی کیفری در دادگاه موجب تحقق جرایم دیگری مانند جرم تخریب ، ضرب‌ و جرح، نزاع و حتی قتل می‌شود زیرا ممکن است مالک خودش برای پس گرفتن ملک از متهم اقدام کند.

دعوای تصرف عدوانی کیفری در محاکم، پرونده‌های فراوانی را به خود اختصاص می‌دهد. کاشتن درخت یا دیوار کشی، سکونت در ملک متعلق به دیگری یا داشتن کلیدی که فقط ورود به آن ملک را امکان‌ پذیر کند، از جنبه‌های تحقق این جرم هستند. هر کدام از این موارد که رخ دهد، مالک حق طرح دعوای تصرف عدوانی علیه مرتکب را دارد.

در مواقعی که شخصی بدون اجازه مالک، قفل و کلید خانه او را تعویض کند، به‌ طوری ‌که بدون آن کلید، ورود به خانه امکان‌ پذیر نباشد، مالک حق دعوی رفع تصرف عدوانی کیفری علیه متهم را دارد. این مورد به‌ عنوان یکی از جنبه‌های تحقق این جرم، موجب مجازات مرتکب و الزام او به رفع تصرف از خانه می‌شود.

بعضی مواقع ممکن است فردی در ملک متعلق به دیگری، درختانی را کاشته باشد. این موضوع نیز به‌ عنوان مصداق بارز این جرم شناخته می‌شود. اگر مالک علیه متهم، دعوای رفع تصرف عدوانی کیفری را مطرح کند، مرتکب تحت تعقیب قرار خواهد گرفت. چنانچه وقوع این جرم برای قاضی محرز شود، مرتکب را به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد کرد.

تصرف عدوانی کیفری در صلاحیت کجاست؟

این جرم فقط نسبت ‌به اموال غیر منقول شکل می‌گیرد. به همین علت، دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوی رفع تصرف عدوانی کیفری دادگاه محل وقوع ملک است. همچنین به‌ دلیل مجرمانه بودن این اقدام، رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه کیفری 2 خواهد بود.

موضوع مهمی که باید مورد توجه قرار بگیرد، درجه این جرم است. این جرم از جرایم درجه ۷ محسوب می‌شود. بنابراین باید دعوای تصرف عدوانی کیفری به‌ طور مستقیم در دادگاه کیفری ۲ مطرح شود. به جرایم درجه ۷ و ۸ بدون طی مسیر دادسرا و به‌ صورت مستقیم در دادگاه کیفری ۲ رسیدگی خواهد شد.

بنابراین اگر قصد پیگیری این جرم را دارید، نیازی به طی کردن تشریفات دادسرا نخواهد بود. تحقیقات مقدماتی و طرح دعوای تصرف عدوانی به ‌طور مستقیم در دادگاه کیفری ۲ انجام می‌شود.

شرایط دعوای تصرف عدوانی کیفری

برای ‌اینکه شخصی از طریق شکایت، این جرم را پیگیری کند، باید مالک باشد. همچنین مالک باید سابقه استیلای خود بر ملک و عدوانی بودن تصرف متهم را ثابت کند. برای پیگیری این موضوع و طرح شکایت، لازم است که متهم سابقه تصرف در ملک را نداشته باشد. یعنی اگر قبلاً این ملک را به صورت قانونی در اختیار متهم قرار داده است، نمی‌تواند علیه او شکایت کیفری مطرح کند. غیر منقول بودن مال نیز یکی دیگر از ارکان دعوای تصرف عدوانی کیفری است. یعنی این شکایت علیه مال منقول قابل پیگیری نخواهد بود. استفاده از مال منقول بدون اجازه صاحب آن عنوان مجرمانه دیگری دارد.

یکی دیگر از شرایط دعوای تصرف عدوانی کیفری این است که مرتکب برای ارتکاب این جرم، قصد مجرمانه و سوء نیت داشته باشد. اگر فردی بدون سوء نیت و بدون قصد مجرمانه، مال متعلق به شخص دیگری را تصرف کند، عمل او قابل مجازات نخواهد بود.

فرض کنید صاحب خانه‌ای در خارج از کشور سکونت دارد. افرادی با استفاده از کلید ساختگی، به خانه او رفت‌ و آمد می‌کنند. همسایه این شخص برای جلوگیری از این موضوع و حفظ خانه‌ او کلید و قفل خانه را تعویض می‌کند. صاحب خانه پس‌ از بازگشت به کشور، متوجه تعویض قفل و کلید می‌شود. او علیه همسایه خود شکایت می‌کند. در این شرایط همسایه با معرفی شهود، ارائه استشهادیه و سایر دلایل، حسن نیت خود از این موضوع را در دادگاه ثابت می‌کند. اگر قاضی صحت دفاعیات او را بپذیرد، متهم را مجازات نمی‌کند. به دلیل اینکه او سوء نیتی برای این اقدام نداشته است.

سایر ارکان این دعوای کیفری

یکی دیگر از ارکان دعوای تصرف عدوانی کیفری این است که متهم با علم و آگاهی و از روی عمد این جرم را انجام دهد. بنابراین چنانچه متهم بدون آگاهی و از روی اشتباه این‌ جرم را انجام دهد، عمل او قابل مجازات نخواهد بود.

از دیگر شرایط اصلی برای این شکایت، متعلق بودن مال غیر منقول به شخص دیگر است. یعنی اگر فردی مال غیر منقول متعلق به خودش را که در اختیار دیگران است، تصرف کند، قابل مجازات نخواهد بود. این شخص با اثبات مالکیت خود و ارائه سند، می‌تواند مالکیت خود را در دادگاه مطرح کند.

تصرف عدوانی کیفری با سند عادی

پیگیری این جرم و طرح شکایت در دادگاه با اثبات مالکیت شاکی امکان‌ پذیر خواهد بود. زمانی ‌که موضوع مالکیت مطرح می‌شود، ذهن افراد به سمت سند رسمی مالکیت هدایت خواهد شد. یعنی اگر مالک، سند رسمی که در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شده‌ است را به دادگاه ارائه دهد، با این سند، مالکیت او اثبات می‌شود. به ‌این ‌ترتیب در دادگاه کیفری حق شکایت علیه متهم را خواهد داشت.

موضوعی که مورد اختلاف است و آرای متفاوتی در خصوص آن صادر می‌شود، تصرف عدوانی کیفری با سند عادی است. در این خصوص محاکم رویه قضایی واحدی ندارند و آرای صادره متفاوت است. به‌ طور معمول اگر شاکی سند عادی را ارائه دهد و هیچ مدرک دیگری موجود نباشد و متهم دلیل قابل‌ قبولی ارائه ندهد، این سند عادی به ‌عنوان دلیل مالکیت شاکی پذیرفته می‌شود. سپس شکایت او در دادگاه مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.

چنانچه شاکی سند عادی ارائه دهد و متهم نیز قولنامه‌ای را به ‌عنوان دفاعیه به دادگاه تقدیم کند، این موضوع موجب صدور حکم برائت برای متهم خواهد شد. پس ‌از آن، طرفین باید مالکیت خود را بر ملک موضوع پرونده اثبات کنند.

اثبات مالکیت با گزارش کارشناس یا با سایر دلایل انجام می‌شود. هر کدام از طرفین که بتوانند مالکیت خود را اثبات کنند، به ‌عنوان مالک شناخته خواهند شد.

توضیح بیشتر در این مثال

گاهی ممکن است شخصی که یک سند عادی دارد، خانه خود را از طریق مبایعه نامه به دیگری بفروشد. او مبلغ این ملک را از خریدار دریافت می‌کند و خریدار در خانه ساکن می‌شود. فروشنده بعد از مدتی به ‌علت پشیمانی از این معامله با مراجعه به دادگاه و ارائه سند عادی مدعی تصرف غیر قانونی طرف مقابل خواهد شد.

در این شرایط اگر خریدار مبایعه‌ نامه را به دادگاه ارائه دهد و شهودی را معرفی کند، دادگاه به برائت او حکم خواهد داد. پس ‌از آن طرفین برای اثبات مالکیت تلاش می‌کنند. این موضوع یکی از موارد مهم و رایج در محاکم است که دردسرهایی برای طرفین به ‌دنبال دارد.

درباره تشریفات حضور در محاکم بدانید!

پیگیری شکایت در خصوص این جرم و مراجعه به دادگاه کیفری، نیازمند اطلاعات حقوقی است. چنانچه به‌ عنوان شاکی یا متهم این پرونده، قصد مراجعه به دادگاه را دارید، لازم است که پیش ‌از هر اقدامی با وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید. به این منظور، وب‌ سایت احتراما شرایطی فراهم کرده‌ است که بتوانید از طریق ثبت درخواست مشاوره حقوقی تلفنی ، در اسرع وقت با کارشناسان مجرب ارتباط بگیرید.

برای پیگیری این پرونده و بیان اظهارات کتبی خود، بهتر است که یک لایحه به دادگاه ارائه دهید. در نظر داشته باشید که تنظیم لایحه اقدامی تخصصی است که باید توسط وکلا یا کارشناسان حقوقی انجام شود. در صورتی ‌که سفارش خود را در وب‌ سایت احتراما ثبت کنید، کارشناسان ما با دقت و با بهره‌ مندی از دانش حقوقی خود، تنظیم لایحه شما را به عهده خواهند گرفت.