آشنایی با عناصر تشکیل دهنده جرم مزاحمت ملکی و مجازات قانونی آن

یکی از جرایم متداول در خصوص املاک، جرم مزاحمت ملکی است. در این مقاله قصد داریم در خصوص نحوه وقوع این جرم و معنای آن در قانون، نکاتی را بیان کنیم. همچنین مصادیقی را در خصوص نحوه تحقق آن مطرح خواهیم کرد تا با شیوه‌ تحقق و پیگیری آن در دادگاه کیفری آشنایی بیشتری پیدا کنید.

زمانی ‌که فردی موجب مزاحمت مالک جهت استفاده از ملک او شود، مزاحمت ملکی شکل می‌گیرد. در واقع متهم با اقدامات خود، موجب می‌شود تا مالک نتواند به ‌طور کامل از ملک بهره‌مند شود.

تصور کنید فردی در مقابل یک مغازه وسایلی را قرار می‌دهد. صاحب مغازه و مشتریان او نمی‌توانند به ‌راحتی وارد این مغازه شوند. این اقدام موجب ورود ضرر مالی به صاحب مغازه خواهد شد. در این حالت مزاحمت ملکی محقق می‌شود. فردی که متهم برای مغازه او ایجاد مزاحمت کرده است، می‌تواند برای رفع مزاحمت از طریق دادگاه اقدام کند. در صورتی ‌که او سند مالکیت داشته باشد، می‌تواند مجازات مرتکب را از دادگاه کیفری تقاضا کند.

برای این کار لازم است که این شخص با مراجعه به دادگاه شکایت خود را علیه متهم مطرح کند. سپس با تشکیل جلسات دادگاه، مدارک مناسب را به ‌همراه لایحه ارائه دهد. چنانچه او بتواند وقوع این جرم را توسط متهم اثبات کند، قاضی به مجازات مرتکب حکم خواهد داد.

جرم مزاحمت ملکی چیست؟

در شرایطی که فردی بدون اینکه ملک متعلق به شخص دیگری را تصرف کرده باشد، موجب مزاحمت او در راستای استفاده از این ملک شود، مزاحمت ملکی محقق می‌شود. نکته بسیار مهمی که برای پیگیری این جرم وجود دارد، شرط مالکیت شاکی است. یعنی شخصی که مستأجر یا خدمتکار یا امین یک خانه باشد، نمی‌تواند جهت مجازات مرتکب در دادگاه کیفری شکایت مطرح کند.

این افراد با اثبات سابقه تصرف در ملک، می‌توانند با مراجعه به دادگاه حقوقی رفع مزاحمت خوانده را از دادگاه بخواهند. در واقع طرح شکایت علیه متهم این جرم و درخواست مجازات برای او فقط با ارائه سند مالکیت توسط مالک امکان‌پذیر خواهد بود.

شخصی را در نظر بگیرید که ویلای خود را به خدمتکار خود سپرده و به یک کشور خارجی سفر کرده‌ است. اگر یکی از همسایه‌های او با قرار دادن مصالح ساختمانی مزاحم رفت‌ و آمد این خدمتکار به ویلا شود، خدمتکار صرفاً می‌تواند علیه فرد مزاحم طرح دعوای حقوقی کند. چنانچه صاحب خانه از سفر برگردد و این مصالح در مقابل ویلای او باشد، می‌تواند با طرح شکایت علیه همسایه و مراجعه به دادگاه کیفری، مجازات او را از دادگاه از قاضی تقاضا کند. در چنین شرایطی ارائه یک لایحه ایجاد مزاحمت ملکی بسیار کارآمد و مناسب خواهد بود.

ارکان جرم مزاحمت ملکی کیفری

در شرایطی می‌توانیم اقدامی را به ‌عنوان مزاحمت ملکی بدانیم که دارای ارکان جرم مزاحمت ملکی کیفری باشد. اگر فردی اقداماتی انجام دهد که عناصر تشکیل دهنده جرم مزاحمت ملکی را نداشته باشد، نمی‌توانیم او را مجازات کنیم. مطابق قانون مجازات اسلامی، شرط لازم و ضروری برای طرح شکایت علیه متهم این جرم، مالکیت شاکی است. اگر مالک ملکی سند مالکیت نداشته باشد و متصرف برای رفع مزاحمت ملکی اقدام کند، متهم مجازات نخواهد شد. به دلیل اینکه رکن قانونی در این مثال وجود ندارد.

مطابق قانون مجازات اسلامی، ایجاد مزاحمت ملکی برای ملکی که سند مالکیت ندارد، موجب مجازات فرد مزاحم نخواهد شد و این موضوع توسط دادگاه حقوقی پیگیری می‌شود. در ادامه مهمترین ارکان جرم مزاحمت را بیان می‌کنیم. همچنین پیشنهاد می‌کنیم که مقاله مرتبط با این جرم را در مجله حقوقی احتراما مطالعه کنید.

رکن قانونی این جرم به چه ماده قانونی استناد می‌کند؟

یکی از ارکان جرم مزاحمت ملکی کیفری رکن قانونی آن است مطابق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی اگر فردی با اقدامات خود، موجب مزاحمت ملکی برای دیگران شود، به مجازات حبس محکوم خواهد شد. در این ماده بعضی از مصادیق مزاحمت ملکی به‌ همراه مجازات آن مطرح ‌شده است. به‌ این ‌ترتیب مطابق این ماده اقداماتی که سبب مزاحمت برای مالک در جهت استفاده از ملک شود، قابل مجازات خواهد بود. عنصر قانونی به ‌عنوان یکی از عناصر تشکیل دهنده جرم مزاحمت ملکی محسوب می‌شود. چنانچه اقدام مرتکب این رکن را نداشته باشد، او مجازات نخواهد شد.

شرایط رکن مادی جرم مزاحمت ملکی

برای ‌اینکه مزاحمت ملکی صورت بگیرد، مرتکب باید اقداماتی را انجام دهد. عناصر مادی جرم مزاحمت ملکی شامل اقدام یا رفتار مرتکب، موضوع جرم، تعلق مال به غیر و تحقق نتیجه است. یعنی اقدام مرتکب باید عناصر مادی جرم مزاحمت ملکی را داشته باشد تا او مجازات شود. توجه داشته باشید که متهم برای ارتکاب این جرم باید یک فعل انجام دهد. یعنی این جرم با ترک فعل محقق نخواهد شد. چنانچه فردی با قرار دادن وسایلی مانع استفاده‌ دیگری از ملک شود، این مورد به ‌عنوان عنصر مادی این جرم شناخته می‌شود.

شخصی را در نظر بگیرید که در مقابل فروشگاه مجاور مغازه خود، وسایل و اجناسی را قرار می‌دهد. این اقدام او به ‌عنوان مزاحمت قابل پیگیری خواهد بود.

یکی دیگر از اجزای رکن مادی این جرم، غیر منقول بودن مال موضوع آن است. یعنی ایجاد مزاحمت ملکی فقط در خصوص اموال غیر منقول مانند، خانه، زمین، مغازه و مانند آن محقق می‌شود. این جرم در مورد اموال منقول مانند دوچرخه، موتورسیکلت و خودرو یا موارد مانند آن قابل تحقق نخواهد بود.

تعلق مال به غیر یکی دیگر از شرایط لازم برای شکل‌ گیری این جرم است. چنانچه فردی در مورد مال متعلق به خودش، اقدامی انجام دهد، همسر یا فرزند او یا سایر افراد نمی‌توانند علیه او به ‌عنوان مزاحم ملکی شکایت کنند. چون لازمه‌ شکل‌ گیری این جرم تعلق مال موضوع جرم ایجاد مزاحمت ملکی به دیگران است. در آخر، اقدامات مرتکب باید به نتیجه مجرمانه منتهی شوند تا او مجازات شود.

رکن معنوی جرم مزاحمت ملکی

یکی دیگر از عناصر تشکیل‌دهنده مزاحمت ملکی رکن معنوی است. برای ‌اینکه این جرم محقق شود، باید مرتکب به مجرمانه بودن کاری که انجام می‌دهد، آگاه باشد. همچنین لازم است که او برای ارتکاب این اقدام غیر قانونی، سوءنیت و قصد ضرر رساندن به مالک را داشته باشد. با وجود عناصر تشکیل دهنده جرم مزاحمت ملکی مرتکب قابل مجازات خواهد بود.

مجازات جرم مزاحمت ملکی چیست؟

بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی، زمانی ‌که شخصی با اقدامات خود، موجب مزاحمت ملکی برای دیگران شود، به مجازات حبس از ۱ ماه تا یک‌ سال محکوم خواهد شد. مطابق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، اگر مزاحمت ملکی نسبت‌ به املاک متعلق به اشخاص خصوصی محقق شود، مجازات جرم مزاحمت ملکی به نصف کاهش پیدا می‌کند. یعنی مرتکب در صورت ارتکاب این عمل غیر قانونی، به حبس از ۱۵ روز تا ۶ ماه محکوم خواهد شد. این جرم از جرایم قابل گذشت است. یعنی متهم صرفاً با شکایت شاکی تحت تعقیب قرار می‌گیرد. همچنین با گذشت یا رضایت او دادرسی و مجازات جرم مزاحمت ملکی متوقف خواهد شد.

مطابق قانون، جرایم درجه ۷ به‌ طور مستقیم در دادگاه قابل پیگیری هستند. چنانچه فردی علیه ملک شما مرتکب این جرم شده باشد، می‌توانید به‌ طور مستقیم در دادگاه علیه او شکایت کنید. بنابراین رسیدگی مقدماتی به این جرم در دادسرا انجام نخواهد شد. بلکه دادگاه کیفری ۲ تحقیقات مقدماتی را در زمینه آن انجام می‌دهد. در صورت احراز مجرمیت متهم، جلسات دادرسی تشکیل خواهد شد. اگر وقوع جرم در دادگاه اثبات شود، مرتکب به حبس از ۱۵ روز تا ۶ ماه محکوم می‌شود.

مصادیق مزاحمت ملکی با ذکر سوال

همانطور که بیان شد اقدامات متهم مزاحمت ملکی موجب خروج ملک از تصرف مالک نمی‌شود و ممانعتی برای تصرف مالک ایجاد نمی‌کند. یعنی این ملک همچنان در تصرف مالک قرار دارد اما به دلیل اقدامات متهم، امکان استفاده تمام و کمال از این ملک برای مالک فراهم نخواهد بود.

تصور کنید شخصی با انجام یک شیوه زراعت نادرست، موجب خشک شدن چاه آب متعلق به زمین مجاور زمین خود شده ‌است. مسلما این اقدام او به صورت مستقیم مانع تصرف صاحب زمین نمی‌شود اما برای او ایجاد مزاحمت می‌کند. اگر همین ماجرایی که شرح دادیم، توسط مالک در دادگاه کیفری مطرح و پیگیری شود، احتمالا مجازات مرتکب را به همراه خواهد داشت.

نکاتی مهم در رابطه با این جرم

گاهی مواقع ممکن است فردی در گذشته برای ملک شما ایجاد مزاحمت کرده باشد. در این ‌صورت شما نمی‌توانید علیه او شکایت کنید زیرا شکایت از متهم باید مربوط به مزاحمتی باشد که در جریان است.

برای مثال تصور کنید فردی ۱۰ سال قبل مزاحم استفاده‌ شما از زمین زراعی شده و موجب ضرر شما شده باشد. در این‌ صورت نمی‌توانید در دادگاه علیه او شکایت کنید زیرا این مساله در حال حاضر انجام نشده و مربوط به زمان گذشته است.

این مساله را در نظر داشته باشید که ایجاد سر و صدا یا کشیدن وسایل بر روی زمین در آپارتمان، مشمول جرم ایجاد مزاحمت ملکی نیست. مزاحمت ملکی با مصادیقی مانند تعرض به ملک مجاور؛ پی‌ کنی، حفر چاه، کاشتن درختان یا زراعت و مواردی مانند آن شناسایی می‌شود. موضوعاتی مربوط به مزاحمت در آپارتمان و ایجاد سرو صدا برای همسایه‌ها از شمول این ماده خارج هستند و تحت عنوان مجرمانه دیگری قابلیت پیگیری دارند.

خدمات ما در خصوص پیگیری این جرم

در مجموعه احتراما شرایطی فراهم شده است تا شما از خدمات حقوقی و تخصصی مناسبی بهره‌مند شوید. اگر در خصوص نحوه پیگیری این جرم در دادگاه کیفری سوالی دارید یا به عنوان متهم قصد دفاع از خود را دارید، می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی احتراما بهره‌مند شوید.

همچنین می‌توانید برای شرح خواسته یا دفاع از خود، یک لایحه به دادگاه کیفری ارائه دهید. کارشناسان ما با استفاده از دانش خود، تنظیم لایحه را برای شما انجام خواهند داد.

علاوه بر این موارد اگر سوالی در رابطه این مطلب داشته باشید، می‌توانید در قسمت ثبت نظرات آن را مطرح کنید. در اسرع وقت پاسخگوی شما خواهیم بود.