پیگیری دعوای تصرف عدوانی زمین مشاع و شیوه صحیح برخورد با متصرف از طریق قانون

وقتی دو یا چند نفر در یک زمین به‌ صورت مشترک حق مالکیت داشته باشند، این موضوع با عنوان مالکیت مشاعی شناخته می‌شود. در شرایطی ممکن است فردی بدون رضایت مالکان بر مال مشاعی آن‌ها مسلط شده باشد. یعنی مانع تصرف و استفاده مالکان از این مال مشاعی شود. در این شرایط مالکان می‌توانند علیه او دعوای تصرف عدوانی زمین مشاع را مطرح کنند. علاوه ‌بر مالکان، اشخاصی که در آن مال سابقه تصرف داشته‌اند نیز می‌توانند علیه خوانده طرح دعوا کنند.

ممکن است چند شریک در یک زمین به صورت مشترک حق مالکیت داشته باشند. آن‌ها محصولاتی را در آن کشت می‌کنند. پس ‌از مدتی اگر یکی از شرکا مانع تصرف سایرین شده باشد، آن‌ها می‌توانند علیه او دعوای تصرف عدوانی در زمین مشاعی را مطرح کنند. این مساله یکی از انواع تصرف عدوانی ملک مشاع محسوب می‌شود.

فرض کنید ۴ شریک یک زمین را به ‌صورت مشترک خریداری می‌کنند. آن‌ها در تمام اجزاء و قسمت‌های آن حق مالکیت دارند و شریک هستند و هر کدام از شرکا در این مزرعه محصولاتی را کشت می‌کند. چنانچه یکی از آن‌ها با دیوار کشی یا مواردی مانند آن مانع تصرف سایر شرکا شود، شرکا حق طرح دعوای تصرف عدوانی در زمین مشاعی را دارند. اگر مالکان دیگر بتوانند در دادگاه سابقه تصرف خود را در این در این مزرعه اثبات کنند، قاضی خوانده را به رفع تصرف ملزم خواهد کرد.

تصرف عدوانی در زمین مشاع یعنی چه؟

وقتی چند نفر به‌ صورت مشترک مالک زمینی باشند، به‌ طور مشترک در آن حق مالکیت دارند. یعنی هیچکدام از شرکا حق ندارد با اقدامات خود، مانع تصرف سایر شرکا در آن شود. اگر یکی از آن‌ها اقدامی را انجام دهد که سایرین نتوانند در آن مال مشترک تصرف داشته باشند یا از آن استفاده کنند، شرکای این شخص علیه او دعوای تصرف عدوانی در زمین مشاع را مطرح خواهند کرد. آن‌ها با مراجعه به دادگاه ، دادخواست خود را برای رفع تصرف عدوانی از این مال مشاعی ارائه می‌دهند. در صورتی ‌که سابقه تصرف آن‌ها در این مال مشاعی برای قاضی محرز شود، به نفع آن‌ها حکم خواهد داد.

فرض کنید ۳ نفر به‌ صورت مشترک زمینی را خریداری می‌کنند تا در آن ساختمانی را بسازند. اگر یکی از آن‌ها دور آن زمین را دیوار بکشد یا بنایی را در آن احداث کند، مالکان دیگر می‌توانند در دادگاه دعوای تصرف عدوانی زمین مشاع را مطرح کنند. چنانچه قاضی سابقه تصرف آن‌ها را در این زمین احراز کند، خوانده را محکوم می‌کند.

برای آشنایی بیشتر با مفهوم قانونی این اقدام، پیشنهاد می‌کنیم مقاله تصرف عدوانی زمین را نیز مطالعه کنید.

آیا جرم تصرف عدوانی زمین مشاع توسط شریک قابل تحقق است؟

بسیاری از حقوقدانان معتقدند که به دلیل مالکیت شریک در تمام اجزای زمین مشاعی، امکان طرح شکایت و مجازات حبس برای او وجود ندارد زیرا این شخص خودش مالک است و نسبت ‌به مال خودش سوءنیت ندارد. بنابراین، شرکای او باید در دادگاه غیر جزایی علیه شریک، دعوای تصرف عدوانی در زمین مشاعی را مطرح کنند. چنانچه دلایل آن‌ها برای اثبات این موضوع کافی باشد، قاضی خوانده را ملزم می‌کند که مانع تسلط سایر شرکا بر آن مال نشود.

گاهی ممکن است شریک فوت کرده یا سهم خود را بدون اطلاع سایر شرکا به فرد دیگری فروخته باشد. در این شرایط اگر شریک جدید مانع برخورداری شرکا از سهمشان شود، آن‌ها می‌توانند علیه او در دادگاه طرح دعوا کنند. آن‌ها با ارائه دلیل و مدارک مناسب، رفع تصرف عدوانی در زمین مشاع را از طریق دادگاه پیگیری خواهند کرد.

ممکن است فردی غیر از شرکا بر مال مشاعی مسلط شود و اقدامات غیر قانونی را انجام دهد. در این شرایط هر یک از شرکا امکان طرح دعوا یا طرح شکایت علیه او را دارد.

پیگیری تصرف عدوانی زمین مشاعی با سند رسمی و عادی

برای طرح شکایت و تقاضای مجازات مرتکب، سند رسمی مالکیت لازم است. یعنی اگر یکی از مالکان با سند رسمی به دادگاه جزایی مراجعه کند، می‌تواند با طرح شکایت، مجازات مرتکب را درخواست کند. برای شکایت علیه متهم نیازی به حضور همه شرکاء در دادگاه نخواهد بود.

در صورتی ‌که شرکای این زمین سند رسمی نداشته باشند، سند عادی را به دادگاه ارائه می‌دهند. اگر متهم دلیل و مدرکی برای دفاع از اقدامات خود نداشته باشد، قاضی سند عادی ‌خواهان را می‌پذیرد. یعنی به واسطه آن سند، مالکیت شاکی را احراز می‌کند و به مجازات مرتکب رأی خواهد داد.

چنانچه شرکا برای پیگیری این شکایت، سند عادی داشته باشند و متهم نیز یک مبایعه نامه یا سند عادی ارائه دهد، قاضی به برائت متهم رأی خواهد داد. یعنی او را به مجازات حبس محکوم نمی‌کند. پس ‌از آن طرفین باید برای اثبات مالکیت و محق بودن خود، اقدامات لازم را انجام دهند.

برای پیگیری این جرم در محاکم قضایی، می‌توانید با توجه به شرایط دعوی از انواع لایحه تصرف عدوانی کیفری و لایحه تصرف عدوانی حقوقی استفاده کنید. با زدن روی لینک می‌توانید درباره هر کدام از این لوایح در مجله احتراما بخوانید.

دعوای تصرف عدوانی مال مشاعی از چه کسانی پذیرفته خواهد شد؟

امکان طرح دعوای تصرف عدوانی زمین مشاعی توسط افرادی غیر از مالکان آن، در مواقعی امکان‌پذیر خواهد بود. برای مثال چنانچه خادم، سرایدار یا مستأجر در مال مشاعی سابقه حضور داشته باشند، آن‌ها می‌توانند علیه خوانده، دعوای تصرف عدوانی در زمین مشاع را مطرح کنند. در این شرایط نیازی به احراز مالکیت خواهان و ارائه سند نخواهد بود.

خواهان باید بتواند سابقه تصرف خود را در این مال مشاع اثبات کند. لازم است تسلط خوانده بر این مال، بعد از خواهان صورت ‌گرفته باشد. چنانچه این موارد برای دادگاه محرز شود، خوانده را محکوم خواهد کرد.

به این مثال توجه کنید

فرض کنید شخصی زمین مشاعی را اجاره کرده است تا در آن نمایشگاه خیابانی موقتی بر پا کند. او در آنجا آثار خود را قرار می‌دهد و آن مکان را به نمایشگاه تبدیل می‌کند. بعد از مدتی فردی غیر از مالکان مشاعی، مانع حضور این شخص می‌شوند.

مطابق قانون مستأجر حق طرح دعوای رفع تصرف عدوانی زمین مشاعی علیه خوانده را دارد. به دلیل اینکه او سابقه سلطه یا اختیار در این مال غیر منقول را داشته است، می‌تواند به ‌عنوان خواهان در این پرونده طرح دعوا کند. اگر قاضی این مورد را تأیید کند، خوانده را محکوم خواهد کرد.

این حق برای خواهان وجود دارد که از طریق دادگاه اجرت‌ المثل ایام تصرف را از خوانده مطالبه کند زیرا اقدام خوانده موجب ورود ضرر به خواهان شده ‌است.

توجه داشته باشید که هر شخصی به غیر از مالکان مشاعی بخواهد علیه خوانده در دادگاه اقدام کند، صرفا می‌تواند رفع تصرف او یا دریافت اجرت‌ المثل را درخواست کند. یعنی طرح شکایت و تقاضای مجازات مرتکب فقط توسط مالک امکان‌پذیر خواهد بود.

مجازات تصرف عدوانی زمین مشاعی چیست؟

مالکانی که حق سلطه و اختیار آن‌ها نسبت به زمین مشاعی، توسط متهم مخدوش شده باشد، امکان شکایت علیه او را دارند. در صورتی ‌که مالکیت شاکی در دادگاه محرز شود، قاضی برای مرتکب مجازاتی را تعیین خواهد کرد.

مطابق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی ، در مواقعی که موضوع این پرونده یک مال خصوصی باشد، این جرم قابل گذشت است. یعنی اگر مالکان زمین مشاعی علیه متهم شکایت نکنند، مرتکب تحت تعقیب قرار نخواهد گرفت. همچنین در صورتی ‌که آن‌ها علیه مرتکب شکایت کرده باشند، در هر مرحله از دادرسی یا اجرای مجازات که از شکایت خود منصرف شوند یا به او رضایت دهند، دادرسی متوقف خواهد شد.

مجازات این جرم در قانون مجازات اسلامی حبس از ۱ ماه تا یک‌ سال بود که با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مجازات مرتکب به نصف کاهش پیدا کرد. یعنی در صورت وقوع این جرم، مرتکب به حبس از ۱۵ روز تا ۶ ماه محکوم خواهد شد.

درخواست قلع بنا ضمن شکایت تصرف عدوانی زمین مشاعی

ممکن است فردی در یک زمین مشاع، ساختمانی بسازد. همچنین ممکن است دور آن را دیوار کشی کند یا درختانی را در آن بکارد. این اقدامات به ‌موجب قانون جرم محسوب می‌شوند. با این حال، این موضوع را در نظر داشته باشید که شاکی نباید خودش آن‌ ساختمان را تخریب کند زیرا این احتمال وجود دارد که متهم این پرونده علیه فردی که بنا را خراب کرده ‌است، شکایت کند و این شکایت موجب می‌شود که مالک مطابق حکم دادگاه، به مجازات جرم تخریب محکوم شود. بنابراین، اگر درخواست تخریب دارید، باید از طریق قانونی اقدام کنید.

به این مثال توجه کنید!

فرض کنید ۳ نفر یک زمین را خریداری می‌کنند تا در آن یک مجتمع تجاری احداث کنند اما فرد دیگری به‌ صورت غیرمجاز در آن زمین، یک ساختمان می‌سازد. در این شرایط مالکان مشاعی باید علیه متهم به دلیل تصرف عدوانی زمین مشاعی شکایت کنند. سپس ضمن طرح شکایت، درخواست قلع بنا را به دادگاه ارائه دهند. قاضی با صدور مجازات مرتکب، دستور قلع بنا را اعلام خواهد کرد.

در موارد زیادی پیش می‌آید که مالکان به دلیل خشم و عصبانیت خودشان، بنا یا دیواری که متصرف احداث کرده است را تخریب می‌کنند اما متاسفانه همین اقدام نسنجیده، موجب محکوم شدن آن‌ها به حبس یا جبران خساراتی می‌شود که به بنا یا دیوار وارد کرده‌اند. در واقع به زبان ساده‌تر، اگر فردی بدون رضایت مالکان مشاعی، در زمین آن‌ها درختانی را بکارد یا دور آن را دیوار کشی کند، اقدام او قابل طرح دعوی از سمت مالکان است و به عنوان متهم قابل پیگیری خواهد بود. با این حال اگر مالک، خودش این بنا یا دیوار را خراب کند یا درختان را قطع کند، ممکن است متهم علیه او شکایت کند. در این شرایط، فارق از بحث تصرف عدوانی، ممکن است مالک به اتهام تخریب، به حبس و جبران خسارت محکوم شود.

خدمات مجموعه احتراما در خصوص این پرونده

چنانچه به‌ علت تصرف عدوانی زمین مشاعی به دادگاه فراخوانده شده‌اید، لازم است که اطلاعاتی در خصوص این موضوع کسب کنید. در وب‌ سایت احتراما این امکان برای شما وجود دارد که با ثبت درخواست، از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی بهره‌مند شوید. پس از ثبت درخواست، با مشاوران و کارشناسان متخصص در این حوزه در ارتباط خواهید بود. آن‌ها شما را در خصوص نحوه پیگیری این مشکل و نوع دادگاهی که باید به آن مراجعه کنید، راهنمایی خواهند کرد.
برای پیگیری پرونده در دادگاه بهتر است که یک لایحه‌ مناسب و دقیق در اختیار داشته باشید. تنظیم لایحه یکی از اقداماتی است که توسط کارشناسان مجموعه احتراما انجام می‌شود. کارشناسان ما با آگاهی نسبت به قوانین روز کشور و با استفاده از تجربه خود، نگارش لایحه مورد نظرتان را به عهده می‌گیرند.