تمام اقداماتی که در شبکه‌های اجتماعی به عنوان جرم افترا در فضای مجازی است
جرم افترا در فضای مجازی یکی از شیوه‌های تحقق جرم افترا محسوب می‌شود. این اقدام غیرقانونی زمانی شکل می‌گیرد که فردی برخلاف واقعیت جرمی را به شخص دیگری نسبت دهد. به شخصی که بدون داشتن دلیل یا مدرک، به دیگران اتهامی را وارد می‌کند، مفتری گفته می‌شود. این مورد یکی از جرایمی است که در فضای مجازی قابلیت تحقق دارد. یعنی ممکن است شخصی از طریق فضای مجازی به فرد دیگری اتهام ارتکاب یک عمل غیر قانونی را وارد کند.
با گسترش فناوری و پیشرفت آن، ارتکاب جرایم نیز به شکل‌های مختلفی صورت می‌گیرد. افترا در فضای مجازی علیه حیثیت معنوی افراد محقق می‌شود. این اقدام موجب آسیب روحی، معنوی یا حیثیتی به اشخاص خواهد شد. به دلیل اهمیت آبرو و اعتبار مردم برای قانونگذار، افترا به هر طریقی که محقق شود، مرتکب به مجازات جرم افترا در فضای مجازی محکوم خواهد شد.
متأسفانه تعداد زیادی از مجرمان با استفاده از فضای مجازی موجب خدشه‌دار شدن شأن دیگران می‌شوند. این افراد بدون هراس از اینکه تحت تعقیب قرار بگیرند، اتهامی را به دیگران نسبت می‌دهند. این موضوع موجب هتک حرمت و حیثیت بزه دیده خواهد شد. به همین جهت او می‌تواند علیه مرتکب شکایت کند. وقتی شاکی با ارائه دلایل و مدارک مناسب این موضوع را به دادگاه اطلاع دهد، قاضی مجازات مرتکب را مطابق قانون تعیین می‌کند.
فرض کنید شخصی از طریق فضای مجازی یک فایل صوتی را منتشر می‌کند. او در این فایل صوتی ارتکاب یک عمل غیر قانونی را به شخص خاصی نسبت می‌دهد. در صورتی که این شخص توانایی اثبات ادعای خود را نداشته باشد، به دلیل ارتکاب افترا در فضای مجازی تحت تعقیب قرار می‌گیرد.
جرم افترا در فضای مجازی چیست؟
افترا در فضای مجازی زمانی محقق می‌شود که فردی بدون داشتن دلیل یا مدرک به دیگری اتهام ارتکاب یک کار غیرقانونی را نسبت دهد ولی نتواند آن را اثبات کند. این اقدام از طریق فضای مجازی تبعات و پیامدهای منفی گسترده‌ای را به دنبال دارد.
به دلیل اینکه بسیاری از مردم به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی دسترسی دارند، سرعت انتشار موضوعات مختلف در این فضا بسیار زیاد است. بنابراین هر اتهامی که به دیگران وارد شود، با سرعت زیادی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست خواهد شد. این اقدام موجب ضررهای فراوانی به بزه دیده می‌شود.
به این مثال توجه کنید!
فردی را تصور کنید که با انتشار یک فیلم مدعی می‌شود که یک مأمور راهور از چندین نفر رشوه دریافت کرده است. این اقدام به شأن و جایگاه آن مأمور ضربه‌های فراوانی را وارد می‌کند. انتشار این موضوع بدون دلیل و مدرک محکمه پسند با سرعت فراوان در فضای مجازی منتشر می‌شود. این پلیس می‌تواند به دلیل وقوع جرم افترا در فضای مجازی علیه طرف مقابل شکایت کند. این اقدام در دادگاه مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. چنانچه وقوع این عمل غیر مجاز در دادگاه محرز شود، قاضی برای مرتکب حکم مناسب را صادر خواهد کرد.
جرم افترا در فضای مجازی چگونه محقق می‌شود؟
شکل گیری بعضی از جرایم از طریق فضای مجازی به راحتی امکان‌پذیر است. بعضی افراد با استفاده از اینترنت مرتکب این اقدام غیر قانونی می‌شوند. زمانی که فردی با انتشار یک متن، صوت، کلیپ یا موارد دیگری مانند آن به دیگران اتهام ارتکاب یک عمل غیر قانونی را وارد کند و توانایی اثبات این موضوع را نداشته باشد، افترا در فضای مجازی شکل می‌گیرد.
در واقع لازمه تحقق این اقدام این است که مدعی نتواند صحبت خود را اثبات کند. اگر او با ارائه دلایل اتهام طرف مقابل را اثبات کرده باشد، طرف مقابل نمی‌تواند به دلیل جرم افترا در فضای مجازی علیه او شکایت کند.
شخصی با انتشار یک کلیپ در فضای مجازی مدعی می‌شود که معلمی دانش آموزان خود را مورد ضرب و جرح شدید قرار داده است. چنانچه او با ارائه مدارک و دلایل مناسب این موضوع را ثابت کرده باشد، معلم نمی‌تواند به دلیل افترا علیه او شکایت کند. به جهت اینکه جرم افترا در فضای مجازی زمانی محقق می‌شود که مفتری توانایی اثبات ادعایی که در این فضا منتشر کرده است را ندارد.
در شرایطی که شخصی بدون داشتن دلیل یا مدرک ادعا می‌کند که فرد دیگری یک عمل غیر قانونی را مرتکب شده است، این کار مستحق مجازات خواهد بود.
در مثال دیگر
فرض کنید شخصی مدعی می‌شود که یک پزشک به مراجعین خود تعرض کرده است. او با بیان نام پزشک در فضای مجازی و انتشار مطالبی در مورد او این موضوع را مطرح می‌کند. با این حال هیچگونه مدرک یا دلیلی را ارائه نمی‌دهد.
در این شرایط پزشک می‌تواند به دلیل این موضوع علیه مفتری شکایت کند. اگر مفتری ادعای خود را در دادگاه ثابت نکند، به مجازات جرم افترا در فضای مجازی محکوم خواهد شد. قاضی با توجه به فعل ارتکاب متهم، مجازات حبس یا شلاق یا هر دو را برای او تعیین خواهد کرد.
مجازات جرم افترا در فضای مجازی
در ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، مجازات این اقدام بیان شده است. اگر شخصی به هر نحوی یک اقدام غیر قانونی را به شخص دیگری نسبت دهد یا آن را منتشر کند و توانایی اثبات این موضوع را نداشته باشد، به مجازات حبس و شلاق یا یکی از آن‌ها محکوم خواهد شد.
در قانون مجازات اسلامی این اقدام غیر قانونی، دارای مجازات حبس از ۱ ماه تا یک سال و شلاق تا ۷۴ ضربه بود. با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری میزان مجازات این ماده به نصف کاهش پیدا کرد. یعنی مجازات جرم افترا در فضای مجازی حبس از ۱۵ روز تا ۶ ماه است.
با توجه به ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی، این جرم قابل گذشت است. یعنی پیگیری آن و تحت تعقیب گرفتن متهم یا گذشت از او به شکایت شاکی بستگی دارد. در صورتی که شاکی علیه متهم شکایت نکند، متهم تحت تعقیب قرار نخواهد گرفت. به این ترتیب اگر شاکی بعد از طرح شکایت به متهم رضایت دهد یا از شکایت خود منصرف شود، دادرسی و اجرای مجازات متوقف خواهد شد.
نحوه پیگیری جرم افترا در فضای مجازی چگونه است؟
برای پیگیری این پرونده باید ابتدا شکواییه‌ای را در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید. پس از آن دادسرا در فرصت مناسب تحقیقات مقدماتی را انجام می‌دهد.
چنانچه در دادسرا وقوع جرم محرز شود، قرار جلب به دادرسی صادر خواهد شد. اگر این قرار مورد تأیید باشد، پرونده به همراه کیفر خواست صادره به دادگاه کیفری ارسال می‌شود. رسیدگی به این جرم در دادگاه کیفری ۲ انجام خواهد شد. چنانچه قاضی وقوع این جرم را احراز کند، به مجازات مرتکب حکم می‌دهد.
از جمله لوایحی که می‌توانید برای حضور در این دادگاه به همراه داشته باشید، لایحه افترا و لایحه دفاعیه افترا خواهند بود. با زدن روی لینک درباره هر کدام مطالبی را مطالعه کنید.
ارکان جرم افترا در فضای مجازی
تحقق جرم افترا در فضای مجازی به وجود سه عنصر قانونی، مادی و روانی بستگی دارد.
- عنصر قانونی: در مواقعی که فعل یا ترک فعل یا رفتاری در قانون به عنوان یک عمل غیر قانونی شناخته شود و برای آن مجازاتی تعیین شده باشد، آن اقدام جرم محسوب می‌شود. در ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی درباره نحوه وقوع افترا، مصادیق و شرایط آن به همراه مجازات این اقدام غیر قانونی صحبت شده است. بنابراین عنصر قانونی این جرم همین ماده خواهد بود.
- عنصر مادی: اقداماتی که مرتکب برای تحقق جرم انجام می‌دهد، رکن مادی آن محسوب می‌شود. زمانی که مرتکب با استفاده از فضای مجازی وقوع جرمی را به دیگری نسبت دهد ولی نتواند این موضوع را ثابت کند، رکن مادی این اقدام غیر قانونی شکل می‌گیرد. به عنوان مثال، شخصی با انتشار یک فایل صوتی یا تصویری در شبکه‌های اجتماعی یکی از کارمندان اداره‌ای را به عنوان اختلاس گر معرفی می‌کند. عمل انتشار فایل و نسبت دادن جرم به عنوان عنصر مادی این عمل غیر قانونی محسوب می‌شوند.
- عنصر معنوی: متهم برای تحقق این جرم باید قصد ارتکاب و سوءنیت داشته باشد. سوءنیت خاص او قصد ضرر زدن به حیثیت فردی خاص و ارتکاب این عمل غیر قانونی علیه او است. سوءنیت عام نیز یعنی متهم از غیر قانونی بودن کاری که انجام می‌دهد، آگاه باشد. برای مثال، فردی به صورت عمدی یک فایل یا متن را در فضای مجازی منتشر می‌کند و در آن به شخص دیگری جرمی را نسبت می‌دهد. او این کار را با هدف ورود ضرر به حیثیت او انجام خواهد داد. بنابراین دارای قصد مجرمانه برای ارتکاب این اقدام است.
در راستای این جرم از چه خدمات حقوقی استفاده کنیم؟
در صورتی که قصد دارید این جرم را در دادگاه مطرح کنید، لازم است که اطلاعاتی در این زمینه داشته باشید.
شما می‌توانید برای دریافت مشاوره حقوقی تلفنی از طریق وب سایت احتراما درخواست خود را کنید. کارشناسان ما در اسرع وقت با شما ارتباط می‌گیرند.
از طرف دیگر، با شروع جلسات دادرسی بهتر است که یک لایحه را به دادگاه ارائه دهید. تنظیم لایحه یکی از اقدامات مهم و تخصصی است. کارشناسان مجموعه احتراما به صورت حرفه‌ای و با دانش حقوقی مناسب، تنظیم لوایح مورد نظر شما را انجام می‌دهند.
ثبت نظر یا سوال